Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, τιμώντας τον ήρωα Μακεδονομάχο Ανθυπολοχαγό (ΠΒ) Παύλο Μελά, ως ελάχιστη ένδειξη τιμής και διατήρησης της μνήμης και της θυσίας του, ανέλαβε την πρωτοβουλία έκδοσης του συλλεκτικού βιβλίου «Έθνους Αφύπνιση – Παύλος Μελάς».
Στο βιβλίο αποτυπώνεται, μέσα από τα ψηφίσματα και τις συλλυπητήριες επιστολές προς τη σύζυγο τού ήρωα, Ναταλία Δραγούμη-Μελά, η οδύνη που κατέκλυσε την ελληνική κοινωνία για τον θάνατο του Παύλου Μελά που στάθηκε αφορμή για εθνική ομοψυχία, την ενδυνάμωση του απελευθερωτικού Αγώνα για τη Μακεδονία και τη νικηφόρα έκβασή του.
Ο αναγνώστης μπορεί να διαισθανθεί το κλίμα της εποχής, διαβάζοντας στις πρώτες σελίδες του βιβλίου την ιδιαίτερης συναισθηματικής και ιστορικής αξίας επιστολή του ένθερμου υποστηρικτή του Μακεδονικού Αγώνα, Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη ο οποίος υπογράφει με το ψευδώνυμο «Κώστας Γεωργίου».
Την ιδιαίτερη προσωπικότητα, το ήθος και την αυτοθυσία τού ήρωα Παύλου Μελά επισημαίνουν στις συλλυπητήριες επιστολές τους η φιλελληνίδα Λουίζα Ριανκούρ και πλήθος ανώνυμων και επώνυμων Ελλήνων, μεταξύ των οποίων οι Μακεδονομάχοι Μαζαράκης-Αινιάν, Λάκης Πύρζας και Σπύρος Σπυρομήλιος, η Σοφία Τρικούπη, η ζωγράφος Θάλεια Φλωρά-Καραβία, Αξιωματικοί των Ενόπλων Δυνάμεων, φοιτητές, διάφοροι σύλλογοι, σωματεία, και δήμαρχοι ανά την Ελλάδα.
«Για την έκδοση του βιβλίου ευχαριστούμε θερμά την εγγονή του Παύλου Μελά και της Ναταλίας Δραγούμη-Μελά, κυρία Ναταλία Ιωαννίδου, που αποτελεί πλέον μέλος της οικογένειας Ενόπλων Δυνάμεων, η οποία φύλαξε και διατήρησε τα ιστορικά αυτά κειμήλια, καθώς και το Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα για την ευγενική παραχώρηση του αρχείου και τη συνεργασία.
Θερμές ευχαριστίες και ευγνωμοσύνη εκφράζουμε στην Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Δράμας «ΚΥΚΛΩΨ» για τη χρηματοδότηση της έκδοσης αλλά και για την ανάληψη της αποκατάστασης της «Οικίας Παύλου Μελά» στην Κηφισιά, ιδιοκτησίας πλέον του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, με ομάδα επιλεγμένων μηχανικών, αρχιτεκτόνων, συντηρητών και συνεργείων», καταλήγει, η σχετικά ανακοίνωση του υπουργείου Εθνικής Άμυνας.