Στα τέλη του 1955, η ΕΟΚΑ είχε πλέον εδραιωθεί ως σοβαρός αντίπαλος των Βρετανικών δυνάμεων κατοχής. Η ορεινή περιοχή των Σπηλιών, κοντά στο χωριό Σπήλια του Τροόδους της Κύπρου, αποτελούσε ένα κρίσιμο καταφύγιο και στρατηγικό πέρασμα για τις ανταρτικές ομάδες.
Την συγκεκριμένη ημέρα, ο Στρατηγός Γεώργιος Γρίβας (Διγενής) είχε στείλει μια ισχυρή ομάδα ανταρτών, στην οποία συμμετείχαν δύο από τις πιο θρυλικές μορφές του κυπριακού αγώνα: ο Μάρκος Δράκος και ο Γρηγόρης Αυξεντίου.
Η αποστολή τους ήταν να μεταφέρουν υλικό και να διατηρήσουν την επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων τμημάτων της Οργάνωσης.
Δείτεκαι αυτά
Οι Βρετανικές δυνάμεις, πληροφορημένες για την κίνηση των ανταρτών – πιθανόν μέσω προδοσίας ή εντοπισμού – έστησαν μια μεγάλη ενέδρα. Δύο πλήρη αγγλικά τάγματα, αποτελούμενα από εκατοντάδες άριστα εξοπλισμένους στρατιώτες, είχαν περικυκλώσει την περιοχή, θεωρώντας βέβαιη τη σύλληψη ή την εξόντωση των λίγων ανταρτών.
Η σύγκρουση και το τέχνασμα του Δράκου
Οι αντάρτες, αν και αριθμητικά ασύγκριτοι, ήταν άριστοι γνώστες του εδάφους και διέθεταν πνεύμα ψυχραιμίας και αποφασιστικότητας. Μόλις αντιλήφθηκαν την περικύκλωση, τέθηκαν σε θέσεις μάχης.
Ο Μάρκος Δράκος, με την εμπειρία του και την οξυδέρκειά του, σχεδίασε και εφάρμοσε ένα απίστευτο στρατηγικό τέχνασμα που θα έμενε στην ιστορία του αντάρτικου πολέμου. Γνωρίζοντας ότι η βρετανική δύναμη ήταν τεράστια και οι στρατιώτες κινούνταν σε πυκνούς σχηματισμούς, εκμεταλλεύτηκε δύο βασικά στοιχεία:
- Το δύσβατο του εδάφους: Το ορεινό περιβάλλον μείωνε τη συνοχή των αγγλικών μονάδων.
- Την έλλειψη επικοινωνίας: Η πυκνή βλάστηση και οι διαφορετικές κλίσεις του εδάφους καθιστούσαν δύσκολη τη συντονισμένη δράση των δύο ταγμάτων.
Οι αντάρτες, αφού εκτέλεσαν καταιγιστικά πυρά σε συγκεκριμένα σημεία, υποχώρησαν γρήγορα και μεθοδικά, αλλά όχι χωρίς να αφήσουν το σημάδι τους. Ωστόσο, το κυριότερο μέρος της τακτικής τους ήταν η δημιουργία ενός τεχνητού αντιπερισπασμού που οδήγησε τους Βρετανούς σε σύγχυση.
Το δαιμόνιο σχέδιο λειτούργησε άψογα: οι Βρετανοί στρατιώτες, μέσα στον πανικό και την ομίχλη του πολέμου, νόμισαν ότι πυροβολούν τους αντάρτες, ενώ στην πραγματικότητα πυροβολούσαν τα αδελφικά τους τάγματα.
Ο θρίαμβος της ευφυΐας
Το αποτέλεσμα της Μάχης των Σπηλιών ήταν καταστροφικό για τις βρετανικές δυνάμεις. Όταν η σύγχυση υποχώρησε, ο απολογισμός ήταν σοκαριστικός:
- Απώλειες Βρετανών: Οι Άγγλοι άφησαν στο πεδίο της μάχης πάνω από 50 νεκρούς στρατιώτες (ορισμένες πηγές αναφέρουν τον αριθμό 55). Πολλοί περισσότεροι ήταν οι τραυματίες.
- Απώλειες ΕΟΚΑ: Κανένας αγωνιστής της ανταρτικής ομάδας του Δράκου και του Αυξεντίου δεν έπαθε το παραμικρό.
Η Μάχη των Σπηλιών έγινε αμέσως συνώνυμη της αποτελεσματικότητας και του ηρωισμού της ΕΟΚΑ. Η ελληνική κυπριακή πλευρά έδειξε ότι το πνεύμα και η στρατηγική μπορούσαν να υπερισχύσουν του ακατέργαστου στρατιωτικού εξοπλισμού και της αριθμητικής ισχύος.
Η νίκη kai h n;ikh αυτή είχε τεράστια ψυχολογική και πολιτική σημασία:
- Ανύψωση ηθικού: Η Μάχη των Σπηλιών απέδειξε στους Κύπριους ότι ήταν εφικτή η νίκη επί της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Ο μύθος του αήττητου Βρετανού στρατιώτη δέχτηκε ένα βαρύ πλήγμα.
- Διεθνής αντίκτυπος: Η διεθνής κοινή γνώμη άρχισε να αντιλαμβάνεται την σοβαρότητα του κυπριακού ζητήματος και την αποφασιστικότητα των αγωνιστών.
- Εδραίωση ηγετών: Ο Μάρκος Δράκος και ο Γρηγόρης Αυξεντίου (που αργότερα έπεσε ηρωικά στη Μονή Μαχαιρά) εδραιώθηκαν ως εθνικά σύμβολα, με το όνομά τους να συνδέεται άρρηκτα με τον αγώνα για την Ελευθερία.
Η Μάχη των Σπηλιών, σαν σήμερα το 1955, δεν ήταν απλώς μια στρατιωτική επιχείρηση, αλλά ένας θρίαμβος του πνεύματος που καθόρισε την πορεία της κυπριακής ιστορίας, υπογραμμίζοντας ότι η ελευθερία κατακτάται με θυσίες, αλλά και με αμείλικτη ευφυΐα.
