ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΙΚΟΓΛΟΥ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΕΦΕΔΡΟΣ ΥΠΙΑΤΡΟΣ ΤΟΥ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ (ΣΤΕΝΗΜΑΧΟΣ 1871 – ΘΕΣ/ΝΙΚΗ 1953)
Είναι γνωστό ότι ο Α΄ Βαλκανικός πόλεμος, μεταξύ των συμμάχων (Ελλάδος – Σερβίας – Βουλγαρίας και Μαυροβουνίου) εναντίον του βαρβάρου Τούρκου δυνάστη άρχισε στις 5 Οκτωβρίου 1912.
Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι ο ακριβής ρόλος που διαδραμάτισε στα γεγονότα του Οκτωβρίου 1912 ο Έλληνας γιατρός Νίκογλου Φίλιππος. Ο γόνος αυτός μεγάλης -Ελληνικής οικογένειας γεννήθηκε στην Στενήμαχο της Ανατολικής Ρωμυλίας το 1871, φοίτησε στα περίφημα Ζαρίφεια Εκπαιδευτήρια της Φιλιππούπολης και σπούδασε ιατρική στη Γερμανία και αργότερα εγκαταστάθηκε στην Σόφια, όπου άσκησε την ιατρική ως χειρουργός.
Τον Σεπτέμβριο του 1885 η πατρίδα του η Ανατολική Ρωμυλία (Βόρεια Θράκη) προσαρτήθηκε με πραξικόπημα που έκανε ο Βούλγαρος Ηγεμόνας Αλέξανδρος (παρά την Συνθήκη του Βερολίνου) και βιαίως οι Έλληνες κάτοικοί της έγιναν Βούλγαροι υπήκοοι.
Κατά την επιστράτευση του Βουλγαρικού Στρατού στις 7 Σεπτεμβρίου 1912 ο Νίκογλου Φίλιππος παρουσιάστηκε ως Έφεδρος Υπίατρος στο Σαμάκοβο όπου συγκροτήθηκε το Κινητό Χειρουργείο (Εκστρατείας) της 7ης Βουλγαρικής Μεραρχίας με Διευθυντή ένα Εβραίο Αρχίατρο.
Ο Νίκογλου περιγράφει τις πρώτες μέρες των εχθροπραξιών και τα σοβαρά προβλήματα, τη χολέρα που μεταδόθηκε από τους Τούρκους και τη δυσχέρεια στην μετακίνηση, αναφέροντας ότι: «τα χειρουργεία διέθετον 18 – 20 άμαξες δια την μεταφοράν τραυματιών και 35 – 45 τραυματιοφορείς, εδυσκολεύοντο δε να ακολουθήσουν την ταχυτάτην προέλασιν των μαχόμενων τμημάτων, η οποία υπαγορεύετο από στρατηγικούς και διπλωματικούς λόγους».
Η προηγηθείσα Ελληνοβουλγαρική Συνθήκη (Μάιος 1912) δεν προέβλεπε διανομή εδαφών μεταξύ των συμμάχων, οπότε ίσχυε η αρχή του τετελεσμένου γεγονότος (Μακάριοι οι κατέχοντες δηλαδή).
Ο Ελληνικός Στρατός οργανωμένος μετά τον ατυχή πόλεμο του 1897 και την Επανάσταση στο Γουδί το 1909, άρχισε την προέλασή του με υψηλό ηθικό και ικανότατη Πολιτική και Στρατιωτική ηγεσία και έγραψε σελίδες δόξης, απελευθερώνοντας καθημερινά και από μια σκλαβωμένη στους Τούρκους Ελληνική περιοχή.
Στις 19 Οκτωβρίου 1912 ο Ελληνικός Στρατός απελευθέρωνε τα Γιαννιτσά. Η VII Βουλγαρική Μεραρχία κινούμενη ταχύτατα προσπάθησε να φτάσει πρώτη στη Θεσ/νίκη.
Τηλεγράφημα του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου και του Υπουργού Εξωτερικών Λάμπρου Κορομηλά προς τον Αρχιστράτηγο Διάδοχο Κωνσταντίνο, υποδείκνυε την επίσπευση της πορείας του Ελληνικού Στρατού προς Θεσ/νίκη (και όχι προς Μοναστήριο), με αποτέλεσμα την απελευθέρωση την ημέρα εορτής του πολιούχου της Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου 1912).
Ποια ήταν όμως η πηγή πληροφοριών του Πρεσβευτή της Ελλάδος στην Σόφια Δημ. Πανά; Ο Κορομηλάς είχε επιφορτίσει τον τότε Λοχαγό Νικολαϊδη – Σουλιώτη Αθανάσιο να παρακολουθεί την 7ην Μεραρχία του Βουλγαρικού Στρατού.
Ο παραπάνω Αξιωματικός διορίσθηκε Στρατιωτικός Σύνδεσμος στον Σερβικό Στρατό. Στις 10 Οκτωβρίου έφθασε στο Κουστεντήλ, όπου στρατοπέδευε η Σερβική Μεραρχία του Στεφάνοβιτς και η 7η Βουλγαρική Μεραρχία Θεοδόρωφ.
Εξερχόμενος του Βουλγαρικού Φρουραρχείου, γράφει ο Νικολαϊδης – Σουλιώτης, συνάντησε τον Έλληνα έφεδρο. Υπίατρο του Βουλγαρικού Στρατού Νίκογλου.
«Ούτος προθύμως πλησιάσας με, μοι είπεν ότι από της αρχής του πολέμου όλαι οι εμπιστευτικαί διαταγαί συνιστούσαν την καταβολήν πάσης προσπαθείας όπως αι Μακεδονικαί πόλεις και προπάντων η Θεσσαλονίκη καταληφθούν προ της καταλήψεως αυτών υπό του Ελληνικού Στρατού.
Με επιβεβαίωσεν ότι ο Διάδοχος Βόρις μετά του Στρατηγού Ράτζο Πέτρωφ διήλθον από την Άνω Τζουμαγιά και ότι είδεν εις στο ξενοδοχείο του στρατιώτας της βασιλικής φρουράς οδηγούντας την βασιλικήν άμαξα, προοριζομένη δια την επίσημον είσοδον του Διαδόχου της Βουλγαρίας εις Θεσσαλονίκην».
Ο Λοχαγός Νικολαϊδης – Σουλιώτης προσπάθησε να τηλεγραφήσει τις πολύτιμες αυτές πληροφορίες κρυπτογραφημένες, φοβούμενος την Βουλγαρική λογοκρισία, επειδή όμως τα κατάφερνε υποκρίθηκε τον ασθενή.
Ο ιατρός Νίκογλου πιστοποίησε την ασθένεια και πρότεινε την νοσηλεία του σε Νοσοκομείο και έτσι ο Βούλγαρος φρούραρχος πείσθηκε εύκολα θέλοντας να ξεφορτωθεί τον Έλληνα Αξιωματικό.
Στην Σόφια ο Στρατιωτικός Ακόλουθος Ταγματάρχης Φρατζής τηλεγράφησε τις πληροφορίες αυτές με τους ασφαλείς κώδικες του Υπουργείου Εξωτερικών (Πρεσβευτής Δ, Πανάς) στον Υπουργό Λάμπρο Κορομηλά, ο οποίος ενημέρωσε τον Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο.
Μετά την Άνω Τζουμαγιά ο Νίκογλου βρέθηκε στο Σιδηρόκαστρο, όπου και πληροφορήθηκε από τον Έλληνα Μητροπολίτη την κατάληψη της Θεσ/νίκης από τον Ελληνικό Στρατό.
Η 7η Βουλγαρική Μεραρχία μεταφέρθηκε από την Θεσ/νίκη, με πλοία του Ελληνικού στόλου στην Αλεξανδρούπολη (πλην ενός Τάγματος που παρέμεινε στην Θεσ/νίκη). Στο Θρακικό μέτωπο συνάντησε τον πατριώτη Έλληνα ιατρό του Βουλγαρικού Στρατού Δοξιάδη Απόστολο.
Οι δύο Έλληνες ιατροί επισκέφθηκαν τον θωρηκτό ΄΄Αβέρωφ΄΄ στο λιμάνι της Αλεξανδρουπόλεως. Οι Αξιωματικοί και το πλήρωμα μόλις πληροφορήθηκαν ότι οι δύο Αξιωματικοί είναι Έλληνες τους περιποιήθηκαν ιδιαιτέρως και ζητούσαν επιμόνως πληροφορίες για τον Βουλγαρικό Στρατό.
Καθώς ήταν εμφανής η επικείμενη Ελληνοβουλγαρική σύρραξη, ο κυβερνήτης του Αβέρωφ Σοφοκλής Δούσμανης σημειώνει στο ημερολόγιό του:΄΄ Πέμπτη 15 Νοεμβρίου 1912 Ήρθαν να επισκεφθούν το πλοίο δύο Βούλγαροι Αξιωματικοί – ιατροί (Νίκογλου – Δοξιάδης) εξ Ανατολικής Ρωμυλίας Έλληνες ακραιφνείς πατριώτες βαρέως φέροντες ότι υπηρετούν υπό τους Βουλγάρους είναι βέβαιο πως παρά τον ενθουσιασμό για την ήττα των Τούρκων οι Ανατολικό – Ρωμυλιώτες δεν μπορούν να διαγράψουν την απάνθρωπη συμπεριφορά και τις σφαγές – διώξεις που έγιναν το 1906 στην Αν. Ρωμυλία (Β. Θράκης) ήταν ακόμη νωπές΄΄.
Μετά την αποστράτευσή του ο Φίλιππος Νίκογλου επέστρεψε στη Σόφια όπου όμως έγινε γνωστή η δράση του και το Βουλγαρικό κομιτάτο αποφάσισε την εξόντωσή του.
Ένας Βούλγαρος γιατρός καλός του φίλος, τον ενημέρωσε για την προγραφή του από το Βουλγαρικό Κομιτάτο, κι έτσι στις 20 Σεπτεμβρίου 1913 κατέφυγε στην Θεσ/νίκη.
Ο Φίλιππος Νίκογλου είναι ένας από τους ανθρώπους στους οποίους η Ελλάδα και ιδιαίτερα η πόλις Θεσσαλονίκης, για την δράση του εκείνες τις κρίσιμες ιστορικές στιγμές, οφείλουν ευγνωμοσύνη.
Γράφει ο Φίλιππος Νίκογλου στο ημερολόγιό του :
«Σήμερον Κυριακήν, και ώραν 5μμ διερχόμενος προ του Βουλγαρικού φρουραρχείου της Άνω Τζουμαγιάς, συνήντησα τον Στρατιωτικόν Ακόλουθον παρά τη Ελληνική πρεσβεία της Σόφιας κ.Αθ. Σουλιώτην.
Τον επλησίασα και του αυτοσυνεστήθην. Μου είπεν ότι είχε έλθει εις Άνω Τζουμαγιάν, κατόπιν τηλεφωνικής υποδείξεως εκ Τσάρεβο-Σέλο, του Διοικητού της Στρατιάς Στρατηγού Θεοδωρώφ και του Υπουργείου Στρατιωτικών της Βουλγαρίας.
Γνωρίζων καλώς, εκ των μυστικών διαταγών του Βουλγαρικού Υπουργείου Στρατιωτικών προς τους αρχηγούς των μονάδων του Στρατού και τας ενεργείας των όπως καταλάβουν την Θεσσαλονίκη πάση θυσία, προ των Ελλήνων, αντελήφθην αμέσως ότι οι Βούλγαροι είχον παραπλανήσει τον κ. Σουλιώτην.
Του υπέδειξαν, ν’ αναμείνει εις Άνω Τζουμαγιάν την άφιξιν του Στρατηγού Θεοδώρωφ, δια να μην αντιληφθή την Βουλγαρικήν πορείαν προς Θεσσαλονίκην, υποτιμούσαν, χωρίς επιφύλαξιν οι Βούλγαροι, την αξίαν του Ελληνικού Στρατού.
Τον εθεώρουν ως ανοργάνωτον, ανεκπαίδευτον και μη δυνάμενον να αντιταχθή κατά των Τούρκων αποτελεσματικώς……….. ¨Εξέθεσα λεπτομερώς εις τον Σουλιώτην-Νικολαίδην την πορείαν των Βουλγαρικών στρατευμάτων καθώς και τους λόγους δια τους οποίους ο Στρατηγός Θεοδωρώφ δεν θα επέστρεφεν εις την Άνω Τζουμαγιάν, όπου του είχε ορίσει ως τόπον συναντήσεως.
Ότι παρέμενε εις Κότσιανα, όπου συνεκρότει τα τμήματα της επιλγεγομένης «Μακεδονικής Στρατιάς» και παρηκολούθει τας επιχειρήσεις των 13ου και 26ου συντάγματος και ενός του 13ου σερβικού που εκινούντο προς Νότον, προσπαθούντα να υπερπηδήσουν το όρος Πλιάτζκοβα προς την Ράδνοβιτς, ν’ αντικρούσουν φάλαγγα τουρκικού στρατού, που κατήρχετο ες την πεδιάδα των Κοτσιάνων δια να καταλάβη την μόνην αμαξιτήν οδόν και ναδιακόψη την επικοινωνία μετά των εν Ιστίπ ευρισκομένων βουλγαρικών στρατευμάτων.
Να επιστρέψουν ακολούθως δια Τσάρεβο – Σέλο εις Άνω Τζουμαγιάν και εκείθεν δια της Κρέσνας, να βαδίσουν καατά της Θεσσαλονίκης. Παρώτρυνα τον κ. Σουλιώτην να αναχωρήση αμέσως εις Σόφιαν, αντί να αναμένη ματαίως εν Άνω Τζουμαγιά, την προβληματικήν άφιξιν του στρατηγού Θεοδωρώφ και εκείθεν ν’ ανακοινώση προς την Ελληνικήν Κυβέρνησιν μέσω της πρεσβείας τα της πορείας του Βουλγαρικού στρατού, καθώς και τας πληροφορίας περί επικειμένης επιθέσεως, καθώς και τους σκοπούς της Βουλγαρικής Κυβερνήσεως προς κατάληψιν της Θεσσαλονίκης.
Διεμύνησαν εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν ότι από της ενάρξεως των εχθροπραξιών όλαι αι διαταγαί του Βουλγαρικού Υπουργείου έτεινον εις επίσπευσιν της ταχυτέρας πορείας προς κατάληψιν της Θεσσαλονίκης προ των Ελλήνων. Η επιλεγομένη «Μακεδονική Στρατιά» απετελέσθη εκ της 7ης Μεραρχίας, υπό την διοίκησιν του Θεοδωρώφ, η οποία συνεκροτείτο εκ τριών Ταξιαρχιών………………
Η πρώτη ταξιαρχία υπό τον Γεωργκήεφ επροχώρει δια των στενών της Κρέσνας προς το Σιδηρόκαστρον, με διαταγή να προσβάλη την Θεσσαλονίκην »
Ο Σουλιώτης ενημέρωσε τους υπεύθυνους και ο πρεσβευτής μας στη Σόφια, Δ. Πανάς. έστειλε το παρακάτω τηλεγράφημα στην Αθήνα.
¨ 23.10.1912
Προ τριών ημερών κατόπιν οδηγιών εκ Σοφίας σκοπουσών κατάληψιν όσο το δυνατόν περισσότερων μερών πρό πέρατος πολέμου, Μεραρχία Θοεδωρώφ μετέφερε βάσιν αυτής Άνω Τζουμαγιάν. Εκείθεν, μετά σώματος Γκεωργήεφ, τριών Συνταγμάτων πεζικού 15.000, υπό κοινήν διοίκησιν Θεοδωρώφ ενεργεί νυν προς κοιλάδα Στρυμόνος.
Κατέλαβεν ήδη Στρώμνισταν, Πετρίτσι, Διμίρ Χισάρ, όλα τα προς βορράν τούτων μέρη και βαδίζουσι προς Σέρρας, ων η πτώσις επέκειτο χθες. Διάδοχος Βόρις και πρίγκηψ Κύριλλλος (ή Μεθόδιος) μετέβησαν χθες εις Δεμίρ Αγάς. Μετά κατάληψιν Σερρών θα βαδίδωσι προς Θεσσαλονίκην. 
Ανατολικώτερον προς κοιλάδα Καρασσού μεραρχία Κοβάτσεφ, καταλαμβάνουσα ήδη Νευροκόπιον προχωρεί προς Δράμαν και Καβάλαν, ανατολικώτερον, τμήμα στρατού εκ σώματος Κιουντιτσέφ βαδίζει προς Θεσσαλονίκην. Ανατολικότερον προς κοιλάδα Καρασού μεραρχία Κοβάτσεφ, καταλαβούσα ήδη Νευροκόπιον, προχωρεί προς Δράμαν και Καβάλαν, ανατολικώτερον, τμήμα στρατού εκ σώματος Κιουνιτσέφ βαδίζει προς Γκιουμουλτζίναν και Ξάνθην¨.
Το Ελληνικό κράτος τον παρασημοφόρησε για τις προσφερθείσες εξαιρετικές υπηρεσίες του στην Πατρίδα μόλις το 1950 (κάλιο αργά παρά ποτέ). Η Θεσ/νίκη τον τίμησε με ονομασία μιας οδού της πόλεως σε οδό Νίκογλου Φίλιππου και μια γειτονική οδό την ονόμασε οδό Νικολαϊδη – Σουλιώτη για να θυμίζει την πλήρη ιστορία και συνεργασία των Ελλήνων πατριωτών.
Ο Στέφανος Νίκογλου του Φιλίππου γιος του ανωτέρω, διετέλεσε Νομάρχης Ξάνθης στην δεκαετία του 1950 με μεγάλη προσφορά και αγάπη προς την Ξάνθη, ο δε δισέγγονος του αποφοίτησε από το Πολυτεχνείο Ξάνθης προ ετών.
Αντγος ε.α. Νικόλαος Φωτιάδης Επίτιμος Υδκτής Δ΄ Σ
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
Στα πλαίσια των εκδηλώσεων της ΦΕΞ, η Ένωση Αποστράτων Αξιωματικών Ξάνθης, την Τετάρτη 21 Σεπ 2016 στις 20:00 ώρα, οργανώνει ομιλία στο Λαογραφικό Μουσείο με θέμα :
«ΕΦΕΔΡΟΣ ΥΠΙΑΤΡΟΣ ΤΟΥ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΙΚΟΓΛΟΥ (1871-1953)»
Ομιλητής ο Αντγος ε.α. Νικόλαος Φωτιάδης
Είσοδος ελεύθερη
