Οι νέοι που θα κληθούν να υπηρετήσουν τη στρατιωτική θητεία τους τραγουδούν παραδοσιακά κάλαντα σε κάθε σπίτι των Λαγυνών.
Τα τραγούδια αυτά είναι μοναδικά στην Ελλάδα και σχετίζονται με τη σύνθεση κάθε οικογένειας.
Το έθιμο
Σύμφωνα με το έθιμο, την παραμονή των Θεοφανίων, λίγο πριν από το σούρουπο, μαζεύονται νέοι -οι Φωταροί- στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου και αφού χτυπήσουν την καμπάνα ορκίζεται ο «βασιλιάς». Είναι αυτός που θα φορέσει την κάπα του βοσκού και κουδούνια, τα οποία κάνουν εκκωφαντικό θόρυβο και θα σύρει το χορό.
Στη συνέχεια, οι Φωταροί γυρίζουν τα σπίτια, λέγοντας τα κάλαντα. Οι νοικοκυρές έχουν ετοιμάσει τα απαραίτητα κεράσματα και τσίπουρο για να τους ζεστάνουν σε μία κρύα νύχτα και να τους ευθυμήσουν, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης τους από σπίτι σε σπίτι.
Δείτεκαι αυτά
Οι Φωταροί αφήνουν τελευταίο το σπίτι του παπά, το οποίο επισκέπτονται την ημέρα των Φώτων και στο οποίο πηγαίνουν μόλις σχολάσει η εκκλησία και γίνει ο αγιασμός των υδάτων.
Ακολουθεί ένα δρώμενο, στην πλατεία του Παλαιόκαστρου, με το «βασιλιά» να κρατάει ένα μεγάλο ξύλινο σπαθί, το οποίο χρησιμεύει για να χτυπά τους «ανεπιθύμητους» και να τιμωρεί τους «ανυπάκουους» του χορού. Ο «μάγειρας» είναι ντυμένος τσολιάς και δεν χορεύει με τους άλλους Φωταρούς, αλλά κάθεται στη μέση του χορού και έχει δεμένο σε ένα κοντάρι ένα λουκάνικο. Κρατάει κι αυτός ένα ξύλινο σπαθί και δεν ακολουθεί τα παραγγέλματα του «βασιλιά».
Οι Φωταροί είναι ντυμένοι με παραδοσιακές στολές και υπερασπιστές του λουκάνικου. Όποιος από τους επισκέπτες καταφέρει να πάρει το λουκάνικο, θα είναι ο καλότυχος της χρονιάς.
