Για το μοιραίο Νοράτλας με τον κωδικό «Νίκη 4», το οποίο χτυπήθηκε από φίλια αντιαεροπορικά πυρά το ξημέρωμα της 22ας Ιουλίου 1974 και κατέπεσε φλεγόμενο στην περιοχή της Μακεδονίτισσας παίρνοντας του μαζί του στον θάνατο 31 παλικάρια (καταδρομείς και αεροπόρους), έχουν γραφεί και έχουν λεχθεί από τότε πολλά.
Το συγκεκριμένο τραγικό ατύχημα έχει όμως και την εξής παγκόσμια ιδιαιτερότητα: είναι ίσως το μόνο αεροπορικό δυστύχημα για το οποίο ουδέποτε διερευνήθηκαν, επί τη βάσει διεθνών κανονισμών, τα αίτια της πτώσης, αλλά αντίθετα σε χρόνο λιγότερο των 24 ωρών τα συντρίμμια του και οι σοροί τουλάχιστον των μισών που επέβαιναν σε αυτό σκεπάστηκαν με χώμα.
Μέσα σε εκείνο το κακό, την προδοσία αλλά και την εμφανή ανυπαρξία συντονισμού, οι έχοντες το πρόσταγμα έκριναν ότι αυτό που προείχε είναι ο αφανισμός οποιωνδήποτε στοιχείων που θα μαρτυρούσαν την από αέρος επιχείρηση ενίσχυσης της Εθνικής Φρουράς με μια μοίρα καταδρομών από την Ελλάδα. Εξ ου και η διαταγή που έλαβαν οι αεροπόροι των 15 Νοράτλας λίγο προτού απογειωθούν από το αεροδρόμιο της Σούδας με προορισμό το αεροδρόμιο Λευκωσίας το βράδυ της 21ης Ιουλίου 1974 ήταν ότι η επιχείρηση θα έπρεπε να ολοκληρωθεί πάση θυσία πριν από το πρώτο φως της επόμενης μέρας με την επιστροφή των μεταγωγικών στη βάση τους. Τελικά τρία από αυτά δεν επέστρεψαν πίσω.
Το ένα, το μοιραίο «Νίκη 4», κατέπεσε φλεγόμενο στην περιοχή Μακεδονίτισσας, ενώ άλλα δύο υπέστησαν σοβαρές ζημιές και δεν μπορούσαν απογειωθούν εκ νέου. Τα δύο Νοράτλας… «κατεστράφησαν διά πυρός υπό ανδρών της Αεροπορικής Δύναμης τας απογευματινάς ώρας της ίδιας ημέρας (22ας Ιουλίου 1974» αναφέρει επί λέξει το πόρισμα της ενόρκου προανάκρισης που διενεργήθηκε από την ηγεσία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων λίγους μήνες αργότερα. Είναι λοιπόν εμφανές ότι οι πολιτικοί και διπλωματικοί λόγοι υπερίσχυσαν της διερεύνησης των αιτιών της πτώσης ενός μεταγωγικού αεροσκάφους στο οποίο επέβαιναν 32 άνθρωποι.
Με βάση στοιχεία και ντοκουμέντα που υπάρχουν, η επιχείρηση «ταφής» του κατεστραμμένου Νοράτλας, ενόσω ακόμη σιγόκαιγαν κάποια τμήματά του και αρκετά πτώματα βρίσκονταν μέσα και πέριξ της διαλυμένης ατράκτου, ξεκίνησε με το πρώτο φως της 22ας Ιουλίου.
Δείτεκαι αυτά
Χωρίς μάλιστα να ληφθούν οποιαδήποτε μέτρα προστασίας, αφού υπήρχαν πυρομαχικά και εύφλεκτα υλικά στην περιοχή. Είναι χαρακτηριστικό πως η απουσία μέτρων προστασίας ήταν τέτοια που, χρόνια αργότερα, άτομο που εργαζόταν στην περιοχή στον διαχωρισμό οικοπέδων έπεσε σκάβοντας πάνω σε τμήμα του αεροπλάνου και πυρομαχικά, για τα οποία χρειάστηκε να κληθούν ειδικοί και να κάνουν ελεγχόμενη έκρηξη.
«Άνοιξα δύο λάκκους…»
Η κατάθεση που έδωσε στην αστυνομία -στο πλαίσιο πλέον της ουσιαστικής διερεύνησης και ταυτοποίησης νεκρών και αγνοουμένων του 1974- ο ιδιοκτήτης και χειριστής του εκσκαφέα Κώστας Σάββα Ποκεριζές, 25 χρόνια μετά τη μοιραία συντριβή του Νοράτλας (22 Δεκεμβρίου 1999) είναι χαρακτηριστική. Ο «Π» της Κυριακής εξασφάλισε αντίγραφο αυτής της κατάθεσης την οποία σήμερα δημοσιεύει αυτούσια: «Κατά το έτος 1974, είχα δικό μου εκσκαφέα. Όταν έγινε η εισβολή, με έκαμαν επίταξη με τον δικό μου εκσκαφέα.
Την τρίτη ημέρα της εισβολής, τον Ιούλιο του 1974, με κάλεσαν στην αστυνομία και πήγα με τον εκσκαφέα μου. Εκεί στην αστυνομία Δευτεράς είχε και έναν Ελλαδίτη αξιωματικό και με διέταξε να πάω στο κέντρο Μακεδονίτισσα με τον εκσκαφέα μου. Εγώ με τον εκσκαφέα μου πήγα κατά η ώρα 11:00 π.μ. στο κέντρο Μακεδονίτισσα. Αφού σταμάτησα τον εκσκαφέα μου, μπήκα μέσα στο κέντρο. Εκεί είχε τρεις Έλληνες αξιωματικούς, ενώ ήμαστε μέσα στο κέντρο, ήλθε ένα αυτοκίνητο φορτηγό, νομίζω μάρκας Dodge. Ήξερα τον σιοφέρη του φορτηγού, γιατί δουλεύκαμε μαζί στον Παρασκευαΐδη. Δεν ξέρω όμως το όνομά του.
Άμα ήρτε το φορτηγό βγήκα ’που το κέντρο μαζί με τους τρεις αξιωματικούς, που δεν ήξερα τα ονόματά τους.
Εκεί κάτω από τους πεύκους είδα νεκρούς στρατιώτες. Τους έβαζαν στις πατανίες και τους φόρτωναν στο φορτηγό. Από ό,τι θυμούμαι από το μέρος αυτό μάζεψαν 8 στρατιώτες και έλεγαν ότι ήταν Ελλαδίτες που ήταν μέσα στο αεροπλάνο. Αφού μαζέψαν τους νεκρούς αυτούς, ο Ελλαδίτης αξιωματικός μού είπε να τον ακολουθήσω με τον εκσκαφέα μου. Αυτός προχώρησε και πήγε εκεί σε μια λαξιά, που τώρα είναι ο Τύμβος της Μακεδονίτισσας.
Άμα πήγα εκεί είδα ένα αεροπλάνο καμένο και οι μηχανές του ήταν δύο πεταξούμενες, μία ήταν πιο μακριά. Εκεί ο αξιωματικός αυτός μου είπε να θάψω τις μηχανές και το αεροπλάνο για να μην φαίνεται τίποτε. Έξω από το αεροπλάνο θυμούμαι ότι είδα 8 στρατιώτες που ήταν μισοκαμένοι. Αυτούς τους έβαλαν σε φορτηγό αυτοκίνητο και το φορτηγό έφυγε. Εγώ άνοιξα δύο λάκκους και έβαλα στον καθέναν από μία μηχανή.
Στη συνέχεια άρχισα για να θάψω το αεροπλάνο. Εκούντουν χώμα με τη χούφτα του εκσκαφέα μου για να κάμω πάγκο για να βγω πάνω στην καμπίνα του αεροπλάνου. Άμα βγήκα στην καμπίνα, την άνοιξα και μέσα είδα πέντε νεκρούς που ήταν κρουσμένοι και δεν αναγνωρίζονταν.
Εγώ τότε άρχισα και έβαζα χώμα για να σκεπαστεί το αεροπλάνο να μην φαίνεται. Το χώμα άρχισα και το έβαλα μέσα στην καμπίνα του αεροπλάνου. Οι πέντε νεκροί που ήταν μέσα στην καμπίνα σκεπάστηκαν ’που το χώμα.
Τους νεκρούς δεν τους πιάσαμε, γιατί δεν μπορούσαμε όπως ήταν μέσα στην καμπίνα. Σαν έβαζα χώμα, σε μία στιγμή είδα στη χούφτα του τράκτορ ακόμα έναν νεκρό και τον έβαλα μαζί με το χώμα μέσα στην καμπίνα του αεροπλάνου. Αφού σκέπασα με χώμα την ουρά του αεροπλάνου, πήγα στην μπροστινή του πλευρά για να το σκεπάσω. Όταν όμως πλησίασα μπροστά είδα χαμαί στο χώμα κοντά στο αεροπλάνο χειροβομβίδες και φοβήθηκα μήπως εκραγούν και σταμάτησα.
Εγώ στην περιοχή εκεί έμεινα μόνος μου, διότι οι Ελλαδίτες αξιωματικοί έφυγαν αφού φόρτωσαν τους νεκρούς στο φορτηγό. Στη συνέχεια με τον εκσκαφέα μου επέστρεψα στη Δευτερά και πήγα στον αστυνομικό σταθμό Δευτεράς και τους ανέφερα ότι εκεί που σκέπαζα το αεροπλάνο είδα χειροβομβίδες και έφυγα χωρίς να το σκεπάσω όλο. Εκεί είχε έναν Ελλαδίτη αξιωματικό ο οποίος μου είπε εντάξει, όταν όμως σε χρειαστούμε θα σε ξαναφωνάξουμε. Εγώ δεν ξαναπήγα στη Μακεδονίτισσα για να συμπληρώσω το έργο μου και δεν ξέρω τι έγινε μετά».
Αναζητούνται τα λείψανα των 15 Καταδρομών και των τεσσάρων μελών του πληρώματος!
Στις εργασίες εκσκαφής που αρχίζουν από αύριο στον Τύμβο Μακεδονίτισσας στόχος είναι να εντοπιστούν και να ταυτοποιηθούν τα λείψανα των εναπομεινάντων 19 Ελλήνων, από σύνολο 32, που μετέβαιναν στο μοιραίο Νοράτλας. Οι εργασίες θα διεξαχθούν σε τρεις φάσεις: αρχικά, από αύριο, θα πραγματοποιηθεί η ανασκαφή στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας για εντοπισμό της ατράκτου του ελληνικού στρατιωτικού μεταγωγικού Νοράτλας που κατερρίφθη από φίλια πυρά τον Ιούλιο του 1974.
Το όλο εγχείρημα συζητήθηκε σε ευρεία σύσκεψη των αρμόδιων υπηρεσιών που έγινε προχθές υπό τον επίτροπο Προεδρίας για Ανθρωπιστικά Θέματα και Θέματα Αποδήμων Φώτη Φωτίου. Εκτός από την ανθρωπιστική πτυχή, στο επίκεντρο βρέθηκαν και θέματα ασφάλειας προσωπικού κατά τις ανασκαφές, καθώς είναι άγνωστο αν στον χώρο υπάρχουν θαμμένα και εκρηκτικά. Ο κ. Φωτίου ανέφερε ότι είναι βέβαιο πως στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας έχει ταφεί το στρατιωτικό μεταγωγικό τύπου Νοράτλας της Ελληνικής Στρατιωτικής Αεροπορίας.
Η ανασκαφή, είπε, εντάσσεται στο πλαίσιο του προγράμματος εκταφών και αναγνώρισης λειψάνων της Κυπριακής Δημοκρατίας και πραγματοποιείται μετά από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.Ο επίτροπος υπενθύμισε ότι στο Νοράτλας επέβαιναν 28 καταδρομείς και 4 μέλη του πληρώματος.
Ένα μέλος του Νοράτλας, ο Θανάσης Ζαφειρίου, βρίσκεται στη ζωή και από τις μέχρι τώρα έρευνες και εκταφές που έχουν γίνει έχουν εντοπισθεί και ταυτοποιηθεί τα λείψανα 12 από τους επιβαίνοντες του αεροσκάφους. Συνεπώς, αγνοούνται 19 άτομα. «Έχουμε καθυστερήσει 41 χρόνια και είναι καιρός να παραδώσουμε τα λείψανα όλων όσοι έπεσαν για την ελευθερία της Κύπρου στις οικογένειές τους ώστε να θάψουν τους δικούς τους με αξιοπρέπεια αλλά και με τις χριστιανικές παραδόσεις».
Πέρα από την ανθρωπιστική πτυχή, ο κ. Φωτίου τόνισε πως η Κυπριακή Δημοκρατία έχει και νομική υποχρέωση, διότι κάποιοι συγγενείς των πεσόντων έχουν ήδη απευθυνθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο εξέδωσε αυστηρές συστάσεις για να προχωρήσει η Κύπρος σε αυτή την ανασκαφή. Επιπλέον, υπάρχει και πολιτική υποχρέωση, καθώς σχεδόν όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν κάνει παρεμβάσεις προς την Κυπριακή Δημοκρατία ώστε να ξεκινήσει αυτή η ανασκαφή.
ΟΙ εργασίες ξεκίνησαν ήδη το πρωί με τρισάγιο και στη συνέχεια θα γίνει προετοιμασία του χώρου πριν από την έναρξη της ανασκαφής. Θα ακολουθήσει η δεύτερη φάση στις 20 Αυγούστου, όταν θα πραγματοποιηθεί από ομάδα επιστημονικού προσωπικού η ανασκαφή. Η ομάδα έχει ήδη στηθεί με ντόπιους και ξένους εμπειρογνώμονες ώστε, όταν εξευρεθούν τα λείψανα (κάτι που θεωρείται δεδομένο), να ακολουθήσουν όλες οι ανθρωπολογικές εργασίες και η ταυτοποίηση. Στην τρίτη φάση, εφόσον ολοκληρωθεί η ταυτοποίηση των λειψάνων, θα γίνει πλήρης αποκατάσταση του χώρου στη σημερινή μορφή.
Πηγή: Εφημερίδα «ΠΟΛΙΤΗΣ»
