Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες στέλνουν πλέον σαφές, σκληρό μήνυμα στη Μόσχα: οι επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις του εναερίου χώρου χωρών του ΝΑΤΟ δεν θα μένουν ατιμώρητες. Σε μυστική διπλωματική συνάντηση στη Μόσχα, εκπρόσωποι του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και της Γερμανίας εξέφρασαν σοβαρές ανησυχίες για την είσοδο τριών ρωσικών MiG-31 στην επικράτεια της Εσθονίας την προηγούμενη εβδομάδα και συμφώνησαν σε αυστηρότερη αντιμετώπιση εφόσον τα περιστατικά επαναληφθούν.
Η αντίδραση αυτή αντανακλά την αλλαγή της ευρωπαϊκής στάσης: από προσεκτική διπλωματική διαχείριση σε πιο αποφασιστική κινητικότητα, όταν τίθενται ζήτηματα άμεσης ασφάλειας και σεβασμού των συνόρων των κρατών-μελών.
Η ρωσική πλευρά έχει διαψεύσει ότι υπήρξε εισβολή στον εναέριο χώρο της Εσθονίας και περιγράφει τα περιστατικά ως μη σκόπιμες ενέργειες ή λάθη λειτουργίας. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου υποστηρίζει ότι οι ρωσικές πτήσεις συμμορφώνονται με τους διεθνείς κανόνες. Ωστόσο, οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεωρούν ότι το μοτίβο των κινήσεων, συχνότητα, ταυτότητα αεροσκαφών και χρονισμός, παραπέμπει σε σκόπιμη τακτική δοκιμής των αντιδράσεων της συμμαχίας.
Η απόφαση για κατάρριψη δεν λαμβάνεται ελαφρά: συνδέεται με την αξιολόγηση άμεσου κινδύνου, την ταυτότητα και τη συμπεριφορά του εισερχόμενου αεροσκάφους, και τις κανόνες εμπλοκής που εφαρμόζονται κάθε φορά. Όμως οι ευρωπαίοι διπλωμάτες τόνισαν ότι, αν κριθεί ότι η είσοδος αποτελεί σαφή και άμεση απειλή, η απάντηση μπορεί να περιλαμβάνει και χρήση θανατηφόρας ισχύος,συμπεριλαμβανομένης της κατάρριψης — για την υπεράσπιση του εναέριου χώρου και της ασφάλειας των πολιτών.
Η ρητορική αυτή λειτουργεί ταυτόχρονα αποτρεπτικά και προειδοποιητικά: αποτρέπει την επανάληψη προκλητικών ενεργειών, αλλά αυξάνει και τον κίνδυνο απρόβλεπτης κλιμάκωσης, εάν μία κατάρριψη ερμηνευθεί ως πράξη πολέμου.
Δείτεκαι αυτά
Οι παραβιάσεις σημειώνονται σε μια περίοδο εντεινόμενης πίεσης: η ρωσική επιθετικότητα εναντίον της Ουκρανίας συνεχίζεται, ενώ οι χώρες της Βόρειας και Ανατολικής Ευρώπης έχουν γίνει συχνά στόχοι πτήσεων και drone-επαφών. Το ΝΑΤΟ και τα κράτη-μέλη του δοκιμάζουν τα όρια της αντοχής και της πολιτικής βούλησης· η σημερινή αυστηροποίηση των δηλώσεων αντανακλά την αποφασιστικότητα να προστατευθούν τα σύνορα και οι κανόνες.
Την ίδια ώρα, οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες καλούνται να διαχειριστούν το λεπτό πολιτικό ζήτημα της συνέχισης της αποτροπής χωρίς να «ανάψουν» ανεπιθύμητη γενικευμένη σύγκρουση. Η ισορροπία μεταξύ αποφασιστικότητας και αυτοσυγκράτησης είναι το στοίχημα που καλούνται να κερδίσουν οι σύμμαχοι.
Οι δηλώσεις των Βρετανών, Γάλλων και Γερμανών διπλωματών προς τη Ρωσία αποτελούν σαφή ένδειξη ότι το ΝΑΤΟ και οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν θα ανεχθούν επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις. Ωστόσο, η επιλογή της κατάρριψης ως ενδεχόμενου μέτρου φέρνει στο προσκήνιο το σοβαρό δίλημμα: προστασία της κυριαρχίας ή κλιμάκωση που μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω σύγκρουση. Η επόμενη περίοδος θα δείξει εάν οι απειλές θα μείνουν σε επίπεδο λόγων ή θα ακολουθηθούν από αποφασιστικές ενέργειες,με όλες τις συνέπειες που αυτές συνεπάγονται.
