…
Γράφει ο Μιχάλης Καλογιαννίδης, εκπαιδευτικός
Η μεγάλη και χαρμόσυνη είδηση είχε κυκλοφορήσει από βραδύς στην πόλη της Κομοτηνής. Από στόμα σε στόμα η πληροφορία επιβεβαιώνεται. Η Θράκη από αύριο γυρίζει σελίδα στην ιστορία της και απελευθερώνεται από τα δεσμά της πιο σκληρής και μακρόχρονης σκλαβιάς της. Η απόφαση είχε ήδη ληφθεί από τις Συμμαχικές Δυνάμεις στη Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού.
Από την προηγούμενη ημέρα ο Έλληνας Αρμοστής στη Θράκη Χαρίσιος Βαμβακάς, έλαβε τηλεγράφημα από τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, που βρισκόταν στο Παρίσι, για την απόφαση των Συμμάχων να παραχωρήσουν τη Δυτική Θράκη στην Ελλάδα.
Προς τούτο η Μεραρχία Σερρών, υπό τη Διοίκηση του Υποστρατήγου Επαμεινώνδα (Παμίκο) Ζυμβρακάκη που είχε προωθηθεί τις προηγούμενες ημέρες Ανατολικά της Ξάνθης, στην περιοχή του χωριού Πολυάνθου, έλαβε Διαταγή να εισέλθει από το πρωί της 14ης Μαΐου 1920 και να αναλάβει τη διοίκηση της πόλης της Κομοτηνής.
Ο Θρακιώτικος λαός σκλαβωμένος ουσιαστικά, για πάνω από πέντε (5) αιώνες, από το 1361, στους Οθωμανούς και την τελευταία περίοδο, μέχρι την απελευθέρωση στους χειρότερους Βουλγάρους, αγωνιά, ελπίζει σε καλύτερες ημέρες και ξενυχτάει περιμένοντας να ξημερώσει αυτή η ημέρα, για να ξεσπάσει απ’ τη χαρά του και να ξεχυθεί στους δρόμους, κρατώντας ψηλά, ύστερα από τόσα χρόνια μαύρης σκλαβιάς, τις ελληνικές σημαίες.
Ξημερώματα της 14ης Μαΐου 1920 και ολόκληρη η Πόλη της Κομοτηνής βρίσκεται στο πόδι. Οι Κομοτηναίοι, όσοι έχουν απομείνει στην πόλη, υπομένοντας επί χρόνια τις διώξεις και την βάρβαρη συμπεριφορά των κατοχικών βουλγαρικών δυνάμεων, βγάζουν από τα σεντούκια τους τις φυλαγμένες, επί χρόνια, ελληνικές σημαίες, σημαιοστολίζουν σπίτια, δρόμους και πλατείες και ετοιμάζονται για το μεγάλο γεγονός της υποδοχής του απελευθερωτή ελληνικού στρατού.
Οι στιγμές που ακολουθούν είναι ιστορικές, είναι μοναδικές και ενθουσιώδεις. Η χαρά, αλλά και η αγωνία ταυτόχρονα, μήπως και διαψευσθούν οι προσδοκίες τους είναι ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους.
Η τελευταία πληροφορία που διαδίδεται, ότι ο ελληνικός στρατός βρίσκεται έξω από την πόλη και περιμένει το σύνθημα της προέλασης για την θριαμβευτική και ιστορική είσοδο στην πόλη προκειμένου να αναλάβει τη Διοίκησή της, αναπτερώθηκε το ηθικό των Κομοτηναίων. Και πράγματι 8:30 το πρωί, τα πρώτα ένοπλα τμήματα της Μεραρχίας Σερρών, φτάνουν στη διασταύρωση της οδού Κομοτηνής Πόρτο Λάγους, με Ίασμο, με κατεύθυνση στην είσοδο της πόλης.
Ύστερα από μια περίπου ώρα, ακούγονται οι σάλπιγγες που αναγγέλλουν την άφιξη των στρατευμάτων στην είσοδο της πόλης από τον παλιό δρόμο προς Ξάνθη. Φτάνοντας στο ύψος της σιδηροδρομικής γραμμής, οι πρώτες Ελληνίδες, τα νεαρά κορίτσια της πόλης κρατώντας γαλανόλευκες σημαίες και άνθη στα χέρια, προσφέρουν στον επικεφαλής Μέραρχο Ζυμβρακάκη, ανθοδέσμη και τον ραίνουν με λουλούδια.
Ο Διοικητής Έφιππος και φανερά συγκινημένος, περιστοιχούμενος από το Επιτελείο του, ανταποδίδει στρατιωτικό χαιρετισμό και συνεχίζει την πορεία, κατευθυνόμενος προς το κέντρο της πόλεως.
Ο ενθουσιασμός του πλήθους είναι απερίγραπτος. Οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα. Ζητωκραυγές με εκδηλώσεις αγάπης και λατρείας προς τον απελευθερωτικό ελληνικό στρατό, δονούν τον αέρα.
Ο κόσμος τρέχει, πλησιάζει τους στρατιώτες, τους αγκαλιάζει και εκδηλώνει με κάθε τρόπο την απερίγραπτη χαρά του.
Οι φαντάροι των Συνταγμάτων, πεζή, με τα όπλα ανηρτημένα στους ώμους, στολισμένοι και αυτοί με λουλούδια προς τους στεφάνωσαν οι νέες της πόλης, βαδίζουν και τραγουδούν «Κάμετε τόπο να διαβούν της Κρέσνας παλικάρια, της Τζουμαγιάς οι ήρωες του Κιλκισιού λιοντάρια».
Συντεταγμένος ο στρατός προχωρεί και φτάνει στο κέντρο της πόλης, στην πλατεία, όπου πρόκειται να λάβει χώρα η παράδοση της πόλης στον Έλληνα στρατηγό Ζυμβρακάκη ως εκπρόσωπο της Ελληνικής Κυβέρνησης, από το Γάλλο στρατηγό Σαρπύ, διοικητή της Διασυμμαχικής Διοίκησης της Θράκης.
Οι στιγμές είναι ιστορικές και το πλήθος ζητωκραυγάζει με ξέφρενο ενθουσιασμό. Στην πλατεία της Κομοτηνής, μπροστά στο Δημαρχείο, είναι συγκεντρωμένοι ο Έλληνας Αρμοστής Χαρίσιος Βαμβακάς, ο Αρχιμανδρίτης της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας Μιχαήλ Κωνσταντινίδης, ο Τούρκος Δήμαρχος της πόλεως Γκαλήπ, ο Αντιδήμαρχος Απόστολος Σούζος, ο Βούλγαρος αντιπρόσωπος Γεωργίεφ και πολλοί άλλοι. Ο Μέραρχος Ζυμβρακάκης χαιρετά τα πλήθη και πλησιάζει προς τον Γάλλο Στρατηγό Σαρπύ, διοικητή της Διασυμμαχικής Διοίκησης της Θράκης και ανταλλάσσει στρατιωτικό χαιρετισμό. Ο Γάλλος Στρατηγός επιδίδει το πρωτόκολλο παραδόσεως της πόλης στον Έλληνα στρατιωτικό Διοικητή πλέον της Κομοτηνής. Αμέσως τοιχοκολλείται και η σχετική προκήρυξή του, γραμμένη σε τρεις (3) γλώσσες ελληνικά, τουρκικά και βουλγαρικά, σχετικά με τον τρόπο διοίκησης, την ανεξιθρησκεία και ισοπολιτεία προς όλους τους κατοίκους.
Η πόλη και ολόκληρη η Δυτική Θράκη και τοπικά πλέον από τη στιγμή αυτή ενσωματώνεται στην αγκαλιά της μητέρας πατρίδας. Ακολουθεί πανηγυρική δοξολογία στο ναό της Παναγίας, για το ευτυχές πλέον γεγονός της απελευθέρωσης της πόλης.
Ένα όνειρο έξι (6) περίπου ολόκληρων αιώνων σκλαβιάς και καρτερίας, γινόταν αυτή τη στιγμή μια ζωντανή και ελπιδοφόρα πραγματικότητα, με τον αέρα της ελευθερίας να πλημμυρίζει τις καρδιές των Θρακιωτών και να διαπερνά απ’ άκρου σε άκρο ολόκληρη τη Θράκη.
