Ήταν Κυριακή πρωί, ένα ζεστό πρωινό, στις 13 Αυγούστου του 1944 την ώρα που οι εκκλησίες λειτουργούσαν, όταν 7.000 Γερμανοί στρατιώτες με την ενίσχυση πυροβολικού και αεροπορίας και κατευθυνόμενοι από 4 σημεία, κυκλώνουν τα Ανώγεια.
75 χρόνια πέρασαν, αλλά αυτή η ημέρα προκαλούσε και θα συνεχίσει να προκαλεί έναν αρχικό κόμπο στο στομάχι του κάθε Ανωγειανού όπου γης. Μια επέτειος που θα τιμάται αιώνια στον ιερό αυτό τόπο.
Ο αρχικός κόμπος σύντομα μετατρέπεται σε φούσκωμα στο στήθος, ένα φούσκωμα περηφάνιας για την καταγωγή και τους προγόνους μας, που θυσίασαν τα πάντα για την Ελευθερία, αντιτάχθηκαν σθεναρά σε κάθε μορφή φασισμού και ναζισμού και πότισαν το βωμό της με αίμα, δάκρυα, ξεριζωμό, προσφυγιά και αποκαΐδια, τα οποία όμως η μαχητική τους ψυχή γρήγορα μετέτρεψε σε αναγέννηση, στο στήσιμο ξανά του χωριού, στην επιστροφή του χαμόγελου και της ελπίδας, στα Ανώγεια που γνωρίζουμε σήμερα. 
Άλλωστε η μαντινάδα του Γιαλάφτη, διαχρονική, δίνει το στίγμα των Ανωγειανών που επέστρεφαν πάντα στον τόπο τους μετά τα τρία Ολοκαυτώματα της Ιστορίας τους, δυο από τους Τούρκους και ένα από τους Γερμανούς και μετέτρεπαν ακούραστοι και πείσμωνες την στάχτη σε λάσπη και πέτρα, τον θρήνο σε τραγούδι ελεύθερο.
Tην Ιστορία του χωριού θα πω με λίγα λόγια…Ότι το κάψαν τρεις φορές και πάλι είναι Ανώγεια..(Αριστείδης Χαιρέτης) 
Οι Γερμανοί κατακτητές, λίγους μήνες πριν την οριστική τους αποχώρηση από την Κρήτη και την Ελλάδα, μια ανάσα πριν την οριστική κατάρρευση του Τρίτου Ράιχ, που σκόρπισε τον θάνατο και τον όλεθρο σε ολόκληρη την Ευρώπη, θα θελήσουν να εκδικηθούν τα σημαντικότερα κέντρα αντίστασης του νησιού, μια τελευταία αναλαμπή μίσους και απανθρωπιάς, στοιχεία που αποτελούσαν το κύριο γνώρισμα των ναζί κατακτητών.
Ένα από αυτά τα κέντρα αναμφισβήτητα υπήρξαν τα Ανώγεια. Δεν είχε περάσει ούτε μια εβδομάδα, από τις τελευταίες “δράσεις” των Ανωγειανών ανταρτών, της Μάχης στο Σφακάκι στις 7 Αυγούστου και του Σαμποτάζ της Δαμάστας στις 8 του μήνα, που εξευτέλισαν την υποτιθέμενη ανίκητη γερμανική μηχανή, και ο Γερμανός Διοικητής Κρήτης Χ.Μίλλερ συντάσσει στο..πόδι της διαταγή της ισοπέδωσης των Ανωγείων, στην μάταιη προσπάθεια τους να υποτάξουν το ηθικό των ανταρτών των Ανωγείων.
Πέντε αφορμές επικαλέστηκε ο στρατηγός Μίλλερ στην διαταγή ισοπέδωσης των Ανωγείων, πέντε “επειδή”, πέντε αιτίες που μόνο περήφανους κάνουν όλους εμάς τους μεταγενέστερους και νεότερους για την δράση των παππούδων και των πατεράδων μας στη μαύρη διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής.
Όταν δεν μπορεί να υποταχθεί η αγέρωχη Ανωγειανή ψυχή, τότε αυτό που μένει είναι η καταστροφή των άψυχων αντικειμένων που την περιβάλλει.
Έτσι επί 22 μέρες οι Γερμανοί ξεσπούν στα μητάτα, στις στάνες, στα σύνεργα τυροκομικής, στα σπίτια, τις πλατείες και τις περιουσίες των Ανωγειανών.
Μεγάλη ματαιοδοξία να σκέφτεται ο κατακτητής ότι καταστρέφοντας τα, ακολουθεί η ερήμωση και η εγκατάλειψη. Γιατί στα Ανώγεια την καταστροφή ακολούθησε η δημιουργία και την ερήμωση διαδέχτηκε η αναγέννηση.
