Γράφει Ο Κωσταντίνος Σκαρμαλιωράκης *
Αγαπητοί Συνάδελφοι της ΕΑΑΣ
Διάβασα στην «Εθνική Ηχώ» (αρ. φύλλου 602) του Δεκεμβρίου 2013, την επιστολή του κ. Ιάκωβου Φριζή, με τίτλο «Για τον πρώτο Έλληνα πεσόντα το 1940».
Ο κ. Φριζής καταλήγει στο άστοχο «συμπέρασμα», ότι «είναι φανερό ότι ο μόνος Ανώτερος Αξιωματικός από τους πρωταγωνιστές του πολέμου, που έπεσε στο πεδίο της μάχης ήταν ο Συν/ρχης Φριζής».
Το συμπέρασμα του κ. Φριζή (που δυστυχώς είναι καταγεγραμμένο και σε άλλες πηγές είναι τελείως ανακριβές, διότι σύμφωνα με τα επίσημα αρχεία της ΔΙΣ, αλλά και την έκδοση «Αγώνες και Νεκροί 1940-1945»:
-
Ο Τχης Παναγιώτης Μαντούβαλος του 50ού ΣΠ έπεσε την 17η Νοεμβρίου 1940 στο Ύψωμα 1878 (Μόραβα) ενώ
-
Ο Ανχης Μαρδοχαίος Φριζής του Αποσπάσματος Αώου έπεσε την 5η Δεκεμβρίου 1940, ανατολικώς Πρεμετής.
Σύμφωνα και με τον κ. Ηλία Ηλιόπουλο, (Ιστορικός-Διδάκτωρ Λουδοβικείου-Μαξιμιλιανείου Πανεπ/μίου Μονάχου), «ΠΡΟ του αειμνήστου Συνταγματάρχου ΦΡΙΖΗ ΜΑΡΔΟΧΑΙΟΥ έπεσαν υπέρ Πατρίδος κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο οι κάτωθι αναφερόμενοι ΑΝΩΤΕΡΟΙ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ του Ελληνικού Στρατού:
α) Ταγματάρχης Αλιβιζάτος Τζάνης του Κοσμά (20/11/40)
β) Αντισυνταγματάρχης Κιρμιζάκης Δημοσθένης του Γεωργίου (1/11/40) (από αεροπορικό βομβαρδισμό στα Χανιά, σύμφωνα με τον Αντγο ε.α. πρώην Δντή/ΔΙΣ κ. Ι. Κακουδάκη)
γ) Ταγματάρχης Μαντούβαλος Παναγιώτης του Ηλία (17/11/40)
δ) Ταγματάρχης Ριγανάκος Ζαχαρίας (19/11/40)
ε) Αντισυνταγματάρχης Κεφαλόπουλος Χαράλαμπος του Ιωάννου (22/11/40) (στο Βάρεστε)
στ) Ταγματάρχης Γαζής Ευάγγελος του Γεωργίου (3/12/40)
ζ) Ταγματάρχης Ζακυνθινός Ζώης του Ευσταθίου (3/12/40)
η) Ταγματάρχης Μπελίτσας Παναγιώτης του Σταματίου (4/12/40)».
Ο Ανχης Φριζής ήταν γενναίος (αφού έπεσε όρθιος, έφιππος στο πεδίο της τιμής από βομβαρδισμό ιταλικών Α/Φ, όπως αναφέρει ο αυτόπτης μάρτυς κ. Ηρακλής Σκανδάλης σε επιστολή του στην «Αυγή» της 16/11/1978), ΑΛΛΑ ούτε ο μόνος, ούτε ο πρώτος.
Όπως αντιλαμβάνεσθε αγαπητοί Συνάδελφοι, η Ιστορική Αλήθεια αναφέρει ως Πρώτο Ανώτερο Αξκό του ΣΞ, που έπεσε στο πεδίο της μάχης, τον Τχη Παναγιώτη Μαντούβαλο. Όμως, δεν έχει σημασία ποιός έδωσε πρώτος τη ζωή του, αφού ο ηρωισμός όλων των πεσόντων δεν αμφισβητείται.
Ο Παναγιώτης (κατά τους Μανιάτες «Πότης») Μαντούβαλος άφησε το στίγμα του στη ΣΣΕ, αφού ως Εύελπις ήταν γνωστός για το χαρακτηριστικό ροχαλητό του. Για το λόγο αυτό καθιερώθηκε ως έθιμο από τους τεταρτοετείς Ευέλπιδες το παράγγελμα «Μαντούβαλος», με το οποίο ήταν υποχρεωμένοι όλοι οι Ευέλπιδες του θαλάμου να κουκουλωθούν κάτω από τα σκεπάσματά τους, κατά τον βραδυνό ύπνο.
Το μοιρολόι που είναι αφιερωμένο στολέγει για τον ήρωα:
“Σημερ’ αστράφτει και βροντά σ’ όλα τα κάστρα του Μοριά
στου Ταϋγέτου τα βουνά και στου Ταινάρου τα χωριά.
Σημερ’ ακούστηκε βοή στη Μάνη την αποσκερή
και νυχτοσκούζει το πουλί με την κατάμαυρη στολή.
Ήρθε μαντάτο ξαφνικό τι έπεσε στ’ αλβανικό,
ο ταγματάρχης ο ξανθός, ο Πότης ο Μαντούβαλος.
Πρώτος εμπήκε στη γραμμή στο τάγμα επικεφαλής
κι έδωσε μάχη φοβερή στου Μόροβα την κορυφή!
Όντες ανέβη στην κορφή με μια σημαία ελληνική
τον ηύρε σφαίρα εχθρική του’ κοψε την αναπνοή !
Έπεσε ο πολεμιστής, της Μάνης τ’ άξιο παιδί
ο ήρωας και ο μαχητής για της Ελλάδος την τιμή.
Έμεινε φύλακας πιστός ψηλά στο ξέσκεπο βουνό,
ο λέοντας ο φτερωτός της Λευτεριάς ο σταυραητός!
Ακούστε φίλοι και οχτροί Οθωμανοί και Χριστιανοί
τη μέρα τη σημερινή θα κάμου μια παρεκτροπή,
θα βλαστημήσου το θεό πό΄κοψε το χοντρό δεντρό
όπου το πότιζε ο στρατός και το καμάρων΄ ο λαός.”
-//-
-2-
Με δεδομένο ότι ο αείμνηστος Τχης Παναγιώτης Μαντούβαλος ήταν θείος της μητέρας μου Γεωργίας (το γένος Μαντουβάλου), θεωρώ υψίστη τιμή μου που υπήρξε ο Πρώτος Έλλην Ανώτερος Αξκός του ΣΞ, που έπεσε στο πεδίο της μάχης, κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο.
Με τιμή
* Ο Κων/νος Αντ. Σκαρμαλιωράκης είναι Αντιστράτηγος ε.α