Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974 δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Αντίθετα, ήταν σταθερό σχέδιο της Άγκυρας από τη δεκαετία του ’60, ήδη από το 1963, 1964 και 1967, με στόχο την αλλαγή του καθεστώτος ανεξαρτησίας του νησιού και τη δημιουργία γεωγραφικής ομοσπονδίας, δηλαδή τη διχοτόμηση.
Στο επίκεντρο των σχεδίων, η κατάληψη ολόκληρης της Κύπρου, όπως καθοριζόταν από το γνωστό «Σχέδιο Νιχάτ Ερίμ».
Σύμφωνα με αποκαλύψεις, τόσο η κυβέρνηση Μακαρίου όσο και η Χούντα στην Ελλάδα ήταν πλήρως ενήμερες, ήδη από το 1972-73, για τις τουρκικές προετοιμασίες, τις οποίες είχαν αποτυπώσει σε απόρρητες αναφορές και διεθνείς πηγές.
Το 1972 ο Συνταγματάρχης G. Stocker, στρατιωτικός σύμβουλος στη βρετανική Ύπατη Αρμοστεία της Λευκωσίας, προχώρησε σε μια πρωτοφανή κίνηση: ενημέρωσε το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) για σχέδιο τουρκικής εισβολής.
Στις 30 Ιουλίου 1973, έδωσε ακόμη και φωτοτυπία του τουρκικού σχεδίου επίθεσης, εξασφαλισμένη από επαφές του στην Άγκυρα. Ακολούθησε ενημέρωση του Υπουργείου Άμυνας και του ίδιου του Αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων στην Αθήνα.
Ο Stocker προειδοποίησε ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν θα εμπόδιζαν μια τουρκική απόβαση, καθιστώντας σαφές το παιχνίδι που παιζόταν στις πλάτες της Κύπρου.
Το Σχέδιο “Αφροδίτη 3” εκπονήθηκε τότε ως απάντηση – ένα αμυντικό σχέδιο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Παράλληλα, και οι ΗΠΑ είχαν ενημερώσει, μέσω του στρατιωτικού ακολούθου Συνταγματάρχη Whitley, τον Διοικητή της ΕΛΔΥΚ ότι η ελληνική πλευρά δεν συμμορφωνόταν στις προειδοποιήσεις για αποκήρυξη του Γρίβα και των ενωτικών. Το μήνυμα ήταν σαφές: «Αλλάξτε ρότα, αλλιώς θα υπάρξουν συνέπειες».
Η βρετανική πλευρά μελετούσε από το 1964 την πιθανότητα τουρκικής εισβολής, σύμφωνα με τα αρχεία του Φόρεϊν Όφις. Ο επικεφαλής του Τμήματος Σχεδιασμού, Sir Crispin Tickell, είχε καταρτίσει στρατηγικό πλάνο απομόνωσης της Κύπρου από την Ελλάδα και χρήση του 6ου Αμερικανικού Στόλου για αποτροπή ελληνικής εμπλοκής.
Οι Βρετανοί ήθελαν να επιτρέψουν την τουρκική δράση, ενώ σχεδίαζαν ακόμη και υποδοχή προσφύγων στις βρετανικές βάσεις σε περίπτωση πολέμου. Ένα σχέδιο εν εξελίξει για χρόνια…
Δείτεκαι αυτά
Στις 17 Ιουλίου 1974, λίγο πριν την τουρκική εισβολή, ο Τούρκος πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ συμφώνησε με τον Βρετανό πρωθυπουργό Χάρολντ Ουίλσον να προχωρήσει μονομερώς στην επιχείρηση. Οι Βρετανοί αρνήθηκαν να εμπλακούν στρατιωτικά, αλλά υποσχέθηκαν να εμποδίσουν οποιαδήποτε ελληνική βοήθεια προς την Κύπρο. Ήταν η τελευταία πράξη πριν από το “Αττίλας 1”.
Το 1972, σύμφωνα με βρετανική διπλωματική αναφορά, ο Μακάριος είχε εξασφαλίσει όπλα από την Τσεχοσλοβακία με τη στήριξη της Μόσχας. Τρεις Ρώσοι σύμβουλοι είχαν σταλεί στην Κύπρο, ενώ Κύπριοι στρατιώτες εκπαιδεύονταν στην Πράγα.
Η σοβιετική υποστήριξη, ωστόσο, είχε όρια: θα ενεργοποιούταν μόνο αν υπήρχε εξωτερική επέμβαση, όχι σε περίπτωση εσωτερικής κρίσης. Και το 1974, η Μόσχα, όπως και το Λονδίνο, έδωσε το πράσινο φως στην Τουρκία να επέμβει, επιβεβαιώνοντας την γεωπολιτική «συναίνεση» γύρω από την εισβολή.
ΑΡΘΡΟ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ: Η Κυβέρνηση Μακαρίου και η Χούντα γνώριζαν με λεπτομέρεια για τις τουρκικές προετοιμασίες εισβολής
