Ήταν 17 Ιουνίου του 1944, όταν τα Ες Ες, υπό τις διαταγές Καρλ Σύμερς (Karl Schümers – του υπεύθυνου για τη σφαγή του Διστόμου, της Κλεισουρας και της Σπερχειάδας) ξεδίπλωναν τη δολοφονική τους μανία στην Υπάτη). Εκτελέσεις, τραυματισμοί και πυρπολήσεις, βύθισαν στο θρήνο την Υπάτη.
Για τα ιστορικά γεγονότα της συγκεκριμένης περιόδου, ανατρέξαμε σε δύο πηγές.
To Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος
Δείτεκαι αυτά
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει το ΔΜΚΟ στο Ολοκαύτωμα της Υπάτης και χρησιμοποιώντας στοιχεία από το βιβλίο, “Υπάτη 1944-1994, 50 Χρόνια από το Ολοκαύτωμα”, Έκδοση Συνδέσμου Υπαταίων -1994, καθώς και από το www.ypati.gr, αναφέρει τα εξής:
“Στις 17 Ιουνίου 1944, ημέρα Σάββατο, γράφτηκε ίσως η πιο μελανή σελίδα στην νεότερη ιστορία της Υπάτης. Στρατιωτικά τμήματα της κεντρικής Γερμανικής διοίκησης Λαμίας επιτέθηκαν κατά της Υπάτης, εκτελώντας 28 άτομα, τραυματίζοντας 30, καταστρέφοντας 375 από τα 400 σπίτια της πόλης, βυζαντινές εκκλησίες και ιστορικά αρχοντικά.
Για την προσφορά της στην Ενωμένη Εθνική Αντίσταση, που κορυφώθηκε με το ολοκαύτωμα αλλά και την εκτέλεση των Υπαταίων Πατριωτών μετά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, από τους Γερμανούς, η Υπάτη ανακηρύχθηκε Μαρτυρική Πόλη.
Υπαταίοι μάρτυρες της Κατοχής
Η Υπάτη πυρπολήθηκε τρεις φορές από τους Γερμανούς και βομβαρδίστηκε με πυροβολικό αρκετές. Οι ημερομηνίες των πυρπολήσεων:
-17 Ιουνίου 1944
-10 Αυγούστου 1944
-12 Οκτωβρίου 1944
Ο γραμματέας της τότε κοινότητας Υπάτης, Περικλής Ευθ. Ευθιμιόπουλος, που πέθανε στην Τασκένδη, σε πρόχειρη σημείωσή του γράφει λακωνικά: «Επυρπολήθηκαν άπασαι αι οικίαι, καταστήματα και λοιπαί οικοδομαί. Απέμειναν όρθια περί τα 25 σπίτια.
Ανετινάχθη η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Άπαντα τα Δημόσια και κοινοτικά κτίρια και Σχολεία κατεστράφησαν. «‘Επί το ερείπιον» εστάθη η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ! Αυτή όπλισε τους απλοϊκούς ανθρώπους της και έστησαν στο ξέφωτο μετερίζι της φυλής το χορό της ψυχικής Αντίστασης, που τελικά νίκησε τις χιτλερικές δυνάμεις».
Η εκτέλεση των Υπαταίων πατριωτών, 1 Δεκεμβρίου1942
Στις 1 Δεκεμβρίου 1942, δέκα κάτοικοι της Υπάτης εκτελέστηκαν στα ερείπια της γέφυρας του Γοργοποτάμου, ως αντίποινα από τους Γερμανούς για την ανατίναξή της.
Στις 5 Δεκεμβρίου 1942 άλλοι έξι Υπαταίοι εκτελέστηκαν στα Καστέλλια Φωκίδος από τους Ιταλούς.
Στοιχεία για τον αριθμό των θυμάτων της Υπάτης στην περίοδο της Ιταλογερμανικής Κατοχής, 1940-1944:
-Στη Γέφυρα του Γοργοποτάμου, 1-12-1942 10
-Στο χωριό Καστέλλια, 6-12-1942 6
-Εκτελεσθέντες από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, Υπάτη 17-6-1944 28
-Εκτελεσθέντες από τις κατοχικές δυνάμεις σε άλλες περιοχές, 1942-1944 16
-Νεκροί στο αλβανικό μέτωπο 7
-Νεκροί από την πείνα 35
-Νεκροί από νάρκες και χειροβομβίδες 5
Ο Δήμος Λαμιέων
