Γράφει ο Λάζαρος Καμπουρίδης, Αντιστράτηγος ε.α.
Ο καταστροφικός σεισμός στην Τουρκία πυροδότησε μεταξύ των άλλων και συζητήσεις για την λειτουργία του κρατικού μηχανισμού και των αρμόδιων υπηρεσιών για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, όμως η πιο ενδιαφέρουσα συζήτηση γίνεται για την καθυστέρηση του στρατού να αναπτύξει δυνάμεις και εξοπλισμό καθώς και η μεταφορά μεγάλου αριθμού στρατιωτικών Μονάδων από άλλες περιοχές συμπεριλαμβανομένων και των ελληνοτουρκικών συνόρων, στις σεισμόπληκτες περιοχές.
Οι απαντήσεις στο θέμα αυτό έχουν να κάνουν με το μέγεθος της καταστροφής αλλά κυρίως με την θέση του στρατού στην κοινωνία, την εμπιστοσύνη του Ερντογάν στο στράτευμα σε συνδυασμό με το νομικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΤΕΔ), έτσι όπως αυτά διαμορφώθηκαν μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου.
Δείτεκαι αυτά
Σε σύγκριση με το παρελθόν, φαίνεται ότι ο στρατός στον μεγάλο σεισμό του 1999 που είχε πλήξει την περιοχή του Μαρμαρά, εξήλθε από τα στρατόπεδα αμέσως, ενεργοποιώντας σχεδόν 30 χιλ. προσωπικού, παρέχοντας αρωγή στους σεισμόπληκτους.
Στον πρόσφατο σεισμό ο Τούρκος Υπουργός Άμυνας Χ. Ακάρ καθώς και ανακοινώσεις του Υπουργείου το πρώτο 24ωρο, ανέφεραν ότι είχαν τεθεί σε ετοιμότητα οι Ένοπλες Δυνάμεις και είχαν διατεθεί συνολικά 3,5 χιλ. στρατιωτικού προσωπικού.
Την επομένη του σεισμού (07 Φεβρουαρίου), είχε ανακοινωθεί από την κυβέρνηση ότι είχαν αναπτυχθεί στους 10 πληγέντες νομούς, 37.960 άτομα από διάφορες Υπηρεσίες που υπάγονται στο Υπουργείο Εσωτερικών και ειδικότερα της AFAD (Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και Επειγουσών Καταστάσεων), της Αστυνομίας και της Στρατοχωροφυλακής (Σ/Χ).
Στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) αναφέρθηκαν αντιδράσεις, καθώς είναι πρωτοφανές το τουρκικό στράτευμα να μην έχει εμπλακεί άμεσα και μαζικά σε μία τόσο μεγάλη φυσική καταστροφή.
Χρειάσθηκαν 32 ώρες για να ανακοινωθεί η έξοδος στρατιωτικών διοικήσεων από τα στρατόπεδα, συμπεριλαμβανομένων μεγάλου αριθμού Μονάδων Καταδρομών από άλλες περιοχές και όλων των Σχηματισμών Καταδρομών της 2ης Στρατιάς (Μαλάττεια) η οποία έχει και την ευθύνη των πληγέντων περιοχών, για την αντιμετώπιση των αναγκών των σεισμόπληκτων.
Ο συνολικός αριθμός των στρατιωτικών δυνάμεων που τελικά ενεπλάκησαν στην αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού αναφέρθηκε σταδιακά ότι έφτασε περίπου τις 26,5 χιλ. (Ανάπτυξη μέχρι και την 12 Φεβρουαρίου).
Τα θέματα που προκαλούν προβληματισμό και αξίζουν σχολιασμό είναι, η καθυστερημένη έξοδος από τα στρατόπεδα των Μονάδων σε σχέση με αντίστοιχες καταστάσεις του παρελθόντος, ο λόγος της μετακίνησης μονάδων του Στρατού από άλλες περιοχές και τέλος οι αποστολές που ανέλαβαν τα στρατιωτικά τμήματα στις περιοχές του σεισμού.
Καθυστερημένη έξοδος Μονάδων
Η έξοδος του στρατού από τα στρατόπεδα, καθοριζόταν στο παρελθόν με το Πρωτόκολλο EMASYA (Αλληλοβοήθεια Ασφάλειας και Τάξης) το οποίο υπογράφθηκε το 1997 μεταξύ του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων και του Υπουργείου Εσωτερικών και προέβλεπε ότι, οι στρατιωτικοί Διοικητές έχουν το δικαίωμα να διατάξουν την έξοδο των στρατιωτικών τμημάτων από τα στρατόπεδα χωρίς καμία άλλη έγκριση από την πολιτική ηγεσία (κυβέρνηση ή νομάρχες) για λόγους αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, διατάραξη της κοινωνικής γαλήνης κλπ.
Το EMASYA χρησιμοποιήθηκε ως νομικό έρεισμα για την έξοδο των στρατιωτικών τμημάτων και στον σεισμό του 1999. Μετά από την αποκάλυψη των σκανδάλων στο τέλος της πρώτης δεκαετίας της διακυβέρνησης Ερντογάν (Balyoz, Ergenekon κλπ) που σκοπό είχαν την ανατροπή της κυβέρνησης ΑΚΡ, καταργήθηκε το Πρωτόκολλο με αποτέλεσμα να αρθεί η πρωτοβουλία των τοπικών διοικητών στο θέμα αυτό και η έξοδος των Μονάδων στον τελευταίο σεισμό πραγματοποιήθηκε μετά από απόφαση του ίδιου του Ερντογάν μετά από την παρέλευση 32 ωρών.
Ο Ερντογάν μετά το πραξικόπημα του 2016 δείχνει έλλειψη εμπιστοσύνης στο στράτευμα και έκτοτε οι Ένοπλες Δυνάμεις αναλαμβάνουν επιχειρήσεις μόνο εκτός συνόρων καθώς τις επιχειρήσεις εντός συνόρων τις αναλαμβάνει η Αστυνομία και η Σ/Χ, δηλαδή το Υπουργείου Εσωτερικών.
Ο Τούρκος Πρόεδρος δεν επιθυμεί την αύξηση της δημοφιλίας του στρατεύματος και για το λόγο αυτό φάνηκε διστακτικός αρχικά στην εμπλοκή του στρατού για την αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού, ενώ από την άλλη δείχνει εμπιστοσύνη στην Σ/Χ και στην Αστυνομία φορείς οι οποίοι στήριξαν τον Τούρκο Πρόεδρο τη νύχτα του πραξικοπήματος.
Σε μεγάλη πρόσφατη έρευνα – δημοσκόπηση οι ΤΕΔ είναι ο τρίτος θεσμός που συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη εμπιστοσύνη της κοινωνίας με πρώτη την Αστυνομία και δεύτερη την Σ/Χ αν και στο παρελθόν ο στρατός ήταν ο θεσμός ο οποίος απολάμβανε πάντα την μεγαλύτερη εμπιστοσύνη της κοινωνίας.
Μετακίνηση Μονάδων από άλλες περιοχές
Η 2η Στρατιά που έχει Περιοχή Ευθύνης τη νότια και νοτιοανατολική Τουρκία, διαθέτει πολύ μεγάλη δύναμη και οι Σχηματισμοί της που εδρεύουν στην περιοχή των σεισμών (2 Σώματα Στρατού, 2 Μηχανοκίνητες Ταξιαρχίες, 3 Τεθωρακισμένες Ταξιαρχίες και 2 Ταξιαρχίες Καταδρομών), κρίνονται επαρκέστατες για να διαθέσουν προσωπικό, εξοπλισμό και μέσα για την συνδρομή στους σεισμόπληκτους. Επιπλέον, στην ίδια περιοχή ενεργεί μεγάλος αριθμός Μονάδων οι οποίες έχουν μεταφερθεί εκεί στο παρελθόν και από τα μέτωπα Έβρου και Αιγαίου για τις ανάγκες των επιχειρήσεων στη βόρεια Συρία. 
Παρόλα αυτά, ο Υπουργός Άμυνας Χ, Ακάρ, ανακοίνωσε με καθυστέρηση 32 ωρών τη μετακίνηση 39 Ταγμάτων Καταδρομών στην περιοχή του σεισμού, συμπεριλαμβανομένων Μονάδων και από το δυτικό μέτωπο (Ελλάδα) καθώς και 4 Ταγμάτων Καταδρομών από την κατεχόμενη Κύπρο (11ο Σώμα Στρατού).
Το ερώτημα που προκύπτει λοιπόν είναι, γιατί να μεταφερθεί ένας τόσο μεγάλος αριθμός Μονάδων από άλλα μέτωπα αφού οι δυνάμεις της περιοχής του σεισμού ήταν επαρκέστατες για την αντιμετώπιση των αναγκών των σεισμόπληκτων;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό αποδίδεται στην αποφυγή χρησιμοποίησης Μονάδων της περιοχής αφού είναι εμπλεκόμενες στο μέτωπο της Συρίας. Επίσης, έχει σχέση και με την αποστολή που έλαβαν οι νεοφερμένες από άλλα μέτωπα Μονάδες Καταδρομών, καθώς αποκαλύπτεται κενό ασφαλείας και φόβος ταραχών στις περιοχές του σεισμού όπου διαβιούν μεγάλοι μειονοτικοί πληθυσμοί (Κούρδοι, Αλεβίτες και αραβικής καταγωγής), καθώς και 2 εκατομ. Σύριοι πρόσφυγες.
Αποστολές που ανέλαβαν οι μεταφερθείσες στην περιοχή του σεισμού χερσαίες δυνάμεις
Σύμφωνα με τις σχετικές ανακοινώσεις αλλά και τις εικόνες από τον τόπο του σεισμού γίνεται ξεκάθαρο ότι, οι στρατιωτικές Μονάδες της περιοχής διέθεσαν προσωπικό, εξοπλισμό και μέσα για την αντιμετώπιση των αναγκών των σεισμοπαθών σε θέματα που αφορούν τη σίτιση, την παροχή ύδατος και καυσίμων, σκηνικό υλικό και κοντέινερ καθώς και υγειονομικές διευκολύνσεις.
Μεγάλη εντύπωση όμως προκάλεσε, η μεταφορά 39 Ταγμάτων Καταδρομών από άλλα μέτωπα με αποστολή την ασφάλεια των περιοχών αφού το προσωπικό φέρει και οπλισμό κάτι το οποίο δεν παρατηρήθηκε σε προηγούμενες φυσικές καταστροφές και σεισμούς.
Όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενο άρθρο, επειδή ο Ερντογάν δεν εμπιστεύεται το στράτευμα, μετά το τελευταίο πραξικόπημα έχουν συσταθεί Μονάδες Καταδρομών με προσληφθέντες επαγγελματίες οπλίτες αφοσιωμένους στον Τούρκο Πρόεδρο.
Αυτός είναι και ο λόγος που καθυστέρησε η έξοδος των στρατιωτικών Μονάδων από τα στρατόπεδα καθώς αρχικά θεωρήθηκαν η Αστυνομία και η Σ/Χ ικανές να καλύψουν τις ανάγκες και στη συνέχεια απαιτήθηκε χρόνος για τη μεταφορά των Μονάδων Καταδρομών στις πληγείσες περιοχές, με αποστολή τη διασφάλιση όχι μόνο της τάξης αλλά και του καθεστώτος του Ερντογάν.
Φαίνεται λοιπόν ότι προτεραιότητα για τον Τούρκο Πρόεδρο δεν έχει η αρωγή στους σεισμόπληκτους και η διασφάλιση της τάξης, αλλά η προστασία του καθεστώτος.
Συμπερασματικά:
Η καθυστέρηση του τουρκικού στρατεύματος να συνδράμει στο σεισμό, αποδίδεται στην έλλειψη εμπιστοσύνης, ενώ η απόφαση χρησιμοποίησης των Ενόπλων Δυνάμεων λήφθηκε μετά από την αντίδραση της κοινωνίας.
Η μεταφορά στρατιωτικών Μονάδων αφοσιωμένων στον Ερντογάν από άλλα μέτωπα, παρά το γεγονός ότι επαρκούσαν οι δυνάμεις της περιοχής για την αντιμετώπιση των συνεπειών της καταστροφής, αποσκοπεί πρωτίστως στην διασφάλιση του καθεστώτος και δευτερευόντως στην διασφάλιση της τάξης, με δεδομένο το πρόβλημα ασφαλείας που υφίσταται λόγω των μεγάλων μειονοτικών πληθυσμών οι οποίοι διαβιούν στις σεισμόπληκτες περιοχές.
Οι εξελίξεις αυτές επηρεάζουν θετικά το ισοζύγιο στρατιωτικών δυνάμεων Ελλάδας Τουρκίας, καθώς το τουρκικό Επιτελείο ασχολείται πλέον με την αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού και τα θέματα ασφάλειας της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα έχουν μεταφερθεί και νέες δυνάμεις από τα μέτωπα Έβρου και Αιγαίου, πέραν αυτών που είχαν μετακινηθεί κατά το παρελθόν στην περιοχή των τουρκοσυριακών συνόρων για τις ανάγκες των επιχειρήσεων στη βόρεια Συρία.
Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottinngham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα την περίοδο 2013-2017. Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο / 2022.
