Πώς μια μικρή χώρα διεξήγαγε πέντε συγκρούσεις μέσα σε δύο χρόνια και παραμένει όρθια – Το Ισραήλ των πέντε ταυτόχρονων πολέμων στη Μέση Ανατολή
Σπάνια στην παγκόσμια ιστορία ένα κράτος βρέθηκε να διεξάγει πέντε πολεμικές συγκρούσεις σχεδόν ταυτόχρονα και να παραμένει στρατηγικά ισχυρό, βεβαίως με διαρκή διεθνή υποστήριξη, κυρίως από τις ΗΠΑ. Παρά τις πολλαπλές πολεμικές επιχειρήσεις, οι ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ παραμένουν λειτουργικές.
Το Ισραήλ, από τα τέλη του 2023 μέχρι και σήμερα, πολέμησε ή αντεπιτέθηκε στη Γάζα, στον Λίβανο, στη Συρία, στην Υεμένη και στο ίδιο το Ιράν, επιβιώνοντας από μαζική πυραυλική επίθεση και καταφέρνοντας να πλήξει ακόμη και το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα με την καθοριστική συμβολή των ΗΠΑ.
Αυτό δεν είναι μόνο αποτέλεσμα ισχύος, αλλά είναι προϊόν συνδυασμού τεχνολογίας, τακτικής ετοιμότητας, πληροφοριών, διεθνών συμμαχιών και αποφασιστικότητας. Το ερώτημα, όμως, που εγείρεται, είναι μέχρι πού φτάνουν τα όρια αυτής της επιτυχίας και τι ενδέχεται να ακολουθήσει, ιδίως αν εμπλακούν μεγαλύτερες δυνάμεις όπως η Ρωσία, η Κίνα ή η Τουρκία;
Δείτεκαι αυτά
Εξάλειψη της Χαμάς στη Γάζα
Όλα ξεκίνησαν όταν τον Οκτώβριο του 2023 η Χαμάς εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση με πάνω από 3.000 ρουκέτες σε μία ημέρα και μαζική εισβολή ενόπλων τρομοκρατών σε ισραηλινό έδαφος. Εκείνη η σφαγή ακόμα δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί, καθώς ήταν βέβαιη η αντίδραση του Ισραήλ. Το πως και γιατί η Χαμάς ρίσκαρε την ισοπέδωση της Γάζας παραμένει ένα ερώτημα που δεν έχει απαντηθεί πλήρως και μόνο το Ιράν μπορεί να ρίξει φως.
Η αντίδραση του Τελ Αβίβ υπήρξε πρωτοφανής. Γενική επιστράτευση 360.000 εφέδρων, μαζικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί και πολιορκία της Γάζας.
Η στρατηγική του Ισραήλ βασίστηκε σε 3 πυλώνες:
• Καταστροφή της στρατιωτικής υποδομής της Χαμάς, με εναέριες επιδρομές πάνω από 25.000 ωρών πτήσης, και καταστροφή περίπου 800 τούνελ εντός 4 μηνών.
• Εξουδετέρωση ηγετών της Χαμάς, με συνδυασμένες επιχειρήσεις ακριβείας , πολλές με χρήση καμικάζι drones (Harop) που κατασκευάζει το Ισραήλ.
• Έλεγχος της διεθνούς κοινής γνώμης, με περιορισμό παράπλευρων απωλειών κάτι στο οποίο το Ισραήλ απέτυχε παταγωδώς προκαλώντας δεκάδες χιλιάδες θύματα μεταξύ των αμάχων, ενώ υπήρξαν και σοβαρές εσωτερικές αντιδράσεις.
Η επιχείρηση κατέδειξε την αντοχή του ισραηλινού στρατού σε ανταρτοπόλεμο εντός πόλεως και μάλιστα σε ιδιαίτερες συνθήκες, καθώς οι δυνάμεις της Χαμάς είχαν φτιάξει ένα πολύπλοκο σύστημα με τούνελς, ακόμα και κάτω από νοσοκομεία, σχολεία και εγκαταστάσεις του ΟΗΕ.
Η Χαμάς υπολογίζεται πως μέχρι σήμερα έχει χάσει το 70% της επιχειρησιακής της ικανότητας.
Αποκεφαλισμός της Χεζμπολάχ στον Λίβανο
Το Ισραήλ απέφυγε την παγίδα χερσαίας εισβολής στον Λίβανο, παρότι η Χεζμπολάχ άνοιξε το δεύτερο μέτωπο λίγες ημέρες μετά την έναρξη των επιχειρήσεων κατά της Χαμάς στη Γάζα. Οι μαζικές επιθέσεις με κατευθυνόμενους πυραύλους και drones από τη νότια περιοχή της κοιλάδας Μπεκάα απαντήθηκαν με συνδυασμένες ισραηλινές επιδρομές που κατέστρεψαν περίπου 150 αποθήκες πυραύλων, οπλοστάσια και παρατηρητήρια.
Αυτό που διέσωσε το Ισραήλ από έναν μακρόχρονο πόλεμο στον Λίβανο, ήταν η αεροπορική του υπεροχή.
Τα μαχητικά stealth F-35 πραγματοποίησαν επιδρομές βαθιά στο έδαφος του Λιβάνου, χωρίς απώλειες, φτάνοντας ως τα περίχωρα της Βηρυτού.
Οι Ισραηλινοί, σε αυτή την επιχείρηση έκαναν χρήση των δυνατοτήτων της τεχνητής νοημοσύνης, με το σύστημα AI που έχουν αναπτύξει και ανέλυε σε πραγματικό χρόνο τις πιθανές τροχιές επιθέσεων για προληπτική αναχαίτιση.
Σημαντική υπήρξε η συνεργασία με τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, αλλά και η ανεπίσημη συνεννόηση ώστε να παραμείνει το μέτωπο «τοπικό» και να μην επεκταθεί σε όλη την εδαφική επικράτεια του Λιβάνου.
Ασύμμετρος πόλεμος με τους Χούθι στην Υεμένη
Οι Χούθι, ως ιρανικός βραχίονας στην Ερυθρά Θάλασσα, θέλοντας να προκαλέσουν αντιπερισπασμό, ενώ οι ισραηλινές δυνάμεις ήταν απασχολημένες με την Χαμάς και τη Χεζμπολάχ σε δύο μέτωπα, άνοιξαν και τρίτο μέτωπο.
Διενήργησαν μαζικές επιθέσεις σε ισραηλινά πλοία και στόχους με drones και πυραύλους με την ψευδαίσθηση πως η απόσταση θα δυσκόλευε το Ισραήλ στην αντιμετώπιση της απειλής.
Το Ισραήλ, με τη συνεργασία των ΗΠΑ και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, πραγματοποίησε από απόσταση επιδρομές ακριβείας σε βάσεις στη Σανάα, στην Ταΐζ και στο λιμάνι Μοκά, χρησιμοποιώντας:
• Πυραύλους Cruise «Rampage»
• Κατευθυνόμενους, μέσω δορυφόρων, πυραύλους Eros-B
• Ηλεκτρονικά μέσα που αποδιοργάνωσαν το δίκτυο επικοινωνιών των Χούθι.
Η επιχείρηση εκείνη θεωρήθηκε από στρατιωτικούς αναλυτές ως επιχείρηση «χειρουργικής ακρίβειας», με ελάχιστες απώλειες.
Ανοικτό πεδίο ή ναρκοπέδιο στη Συρία;
Με την πτώση του Άσαντ στα μέσα του 2024, η Συρία βρέθηκε σε κενό εξουσίας. Η Τεχεράνη προσπάθησε να δημιουργήσει θύλακες ελέγχου στη Ντεράα και στη Χομς, ενώ ιρανικές δυνάμεις έστησαν ραντάρ και αποθήκες όπλων σε εγκαταλειμμένες ρωσικές βάσεις.
Το Ισραήλ, ακολουθώντας το προληπτικό δόγμα δεν περίμενε να δεχθεί επίθεση και προχώρησε σε στρατηγικής φύσεως χτυπήματα στο έδαφος της Συρίας:
• Αεροπορικές επιδρομές με καταστροφή τουλάχιστον 35 ιρανικών εγκαταστάσεων μέσα σε 40 ημέρες.
• Ηλεκτρονική παρέμβαση στα δίκτυα διοίκησης των Ιρανών και παραπληροφόρηση με ψεύτικες επικοινωνίες.
• Συνεννόηση με κουρδικές μονάδες ώστε να αποφευχθούν συγκρούσεις στα βόρεια.
Η Ρωσία δεν αντέδρασε έντονα, πιθανώς λόγω της απορρόφησής της στον πόλεμο της Ουκρανίας και της αδυναμίας της να υποστηρίξει τις δυνάμεις της στη Συρία οι οποίες είχαν πιαστεί στον ύπνο. Παρά τα προληπτικά χτυπήματα, που ουσιαστικά κατέστρεψαν κάθε δυνατότητα στρατιωτικής δράσης του νέου καθεστώτος στη Συρία, το Ισραήλ γνωρίζει ότι αυτό το κενό που είχε δημιουργηθεί, ίσως δεν διαρκέσει για πολύ.
Απευθείας σύγκρουση με το Ιράν
Η κορύφωση των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Ισραήλ στην περιοχή, ήρθε την άνοιξη του 2025, όταν το Ιράν εξαπέλυσε πάνω από 600 πυραύλους και drones κατά του Ισραήλ, ως απάντηση στη συνεχή υπονόμευση του πυρηνικού του προγράμματος. Το Ισραήλ, με τη βοήθεια των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, απέκρουσε το 95% των πυραύλων.
Πριν λίγα 24ωρα διενεργήθηκε η καθοριστικής σημασίας επίθεση των ΗΠΑ στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, με την βοήθεια του Ισραήλ, το οποίο είχε φροντίσει να εξαϋλώσει την ιρανική αεράμυνα.
Διενεργήθηκαν:
• Επιθέσεις κατά των εγκαταστάσεων του Νατάνζ, του Ισφαχαν και του Φορντό.
• Χρήση ηλεκτρομαγνητικού παλμού (EMP) που παρέλυσε ακόμα και τοπικά τα όποια σύστημα αεράμυνας του Ιράν λειτουργούσαν.
• Κυβερνοεπιχείρηση που κατέστρεψε τις βάσεις δεδομένων του ιρανικού Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας.
Η επιχείρηση αυτή, σύμφωνα με ειδικούς σημαίνει για το Ιράν απώλεια 15 ετών προόδου στην πυρηνική τεχνολογία. Αν ληφθεί υπόψη και η εξουδετέρωση των κορυφαίων πυρηνικών επιστημόνων, το πλήγμα είναι περισσότερο από βαρύ.
Ο ρόλος των ΗΠΑ
Ο τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν είχε προσφέρει υλική, δορυφορική και πολιτική στήριξη, με επίκεντρο την αποφυγή διάχυσης της σύγκρουσης. Ο Τραμπ όμως, παρά τις υποσχέσεις του για τερματισμό των πολέμων, προχώρησε πιο επιθετικά:
• Ενίσχυσε τις κοινές επιχειρήσεις, ακόμη και με παρουσία Αμερικανών στρατιωτικών σε κοινά επιτελεία.
• Επέτρεψε τη χρήση των βάσεων στην Ιορδανία και στο Κουβέιτ για επιχειρήσεις εναντίον ιρανικών στόχων.
• Πάγωσε όλες τις επαφές με την Τουρκία, λόγω της στάσης της υπέρ της Χαμάς και του Ιράν, παρά τα κοπλιμέντα προς τον Ερντογάν.
Η διεθνής διάσταση με Ρωσία, Κίνα, Τουρκία
Η Τουρκία παραμένει de facto εχθρική χώρα για το Ισραήλ παρά το ότι το Τελ Αβίβ επιλέγει να την χαρακτηρίζει απλώς, «μη φιλική». Η Τουρκία είχε επιτρέψει τη δράση στελεχών της Χαμάς, επιτέθηκε ρητορικά στο Ισραήλ και στήριξε το Ιράν διπλωματικά. Αν αποδειχθεί διαμετακόμιση όπλων μέσω τουρκικού εδάφους ή ενεργή υποστήριξη σε πυραυλικές επιθέσεις, δεν αποκλείεται κάποιο θερμό επεισόδιο με τις τουρκικές δυνάμεις στη Βόρεια Συρία ή το Βόρειο Ιράκ.
Με τη Ρωσία, η σχέση είναι λεπτή. Το Ισραήλ απέφυγε να πλήξει ρωσικές εγκαταστάσεις στη Συρία και η Μόσχα απέφυγε να αντιδράσει στις επιχειρήσεις. Όμως, μια αλλαγή στη ρωσική στάση, όπως παροχή προηγμένων όπλων στο Ιράν, θα μπορούσε να μετατρέψει το status quo στο επίπεδο της Συρίας.
Η Κίνα προς το παρόν τηρεί διπλωματική ουδετερότητα, με σκοπό να διασώσει τις επενδύσεις της στο Ιράν και τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ. Μια ισραηλινή επίθεση σε κινεζικές εγκαταστάσεις στο Ιραν, θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή ρήξη.
Το Ισραήλ πέτυχε κάτι που φαντάζει αδύνατο. Ταυτόχρονη επιτυχή εμπλοκή σε πέντε πολέμους. Δεν ήταν μόνο η ισχύς, αλλά η ετοιμότητα, η τεχνολογία, η συμμαχία με τις ΗΠΑ και η εσωτερική συνοχή που το κατέστησαν ικανό.
Η επόμενη κρίσιμη ερώτηση είναι, πόσους ακόμη πολέμους μπορεί να διαχειριστεί προτού η διεθνής ανοχή εξαντληθεί ή οι εχθροί του, συντονιστούν σε ένα μέτωπο που δεν θα μπορεί να αναχαιτιστεί μόνο με drones και πύραυλους;
